sábado, abril 29, 2006

LA VARIEDAD TERRITORIAL DE LA REGION BERCIANA

VARIEDAD TERRITORIAL DENTRO DE LA REGIÓN BERCIANA,
Por Xabier Lago Mestre.
(obierzoxa@lycos.es)

El Bierzo forma un territorio rodeado por cadenas montañosas que lo aislan de las zonas vecinas, de la meseta castellano-leonesa, de Asturias y de Galiza. Esto permite la existencia de una red hidrográfica propia del Sil, formada por numerosos afluentes (Boeza, Oza, Cabreira, Selmo, Valcarce, Ancares, Cúa...), que desemboca finalmente en el río Miño. Esta caracterización geográfica específica que comentamos da lugar a la formación de una verdadera Región berciana, integrada por numerosas comarcas geográficas.

Al norte del río Sil surge la comarca de Laciana, de la cual no se pueden negar los vínculos históricos, culturales y religiosos con Asturias y la montaña leonesa. Los antiguos concellos de Ribas del Sil de Arriba y de Abajo (ahora los municipios de Palacios y Páramo del Sil, respectivamente) formaron parte de la Provincia de Vilafranca de 1822.

La comarca de A Cabreira baixa formó parte también de la dicha Provincia de Vilafranca, y del partido judicial de Ponferrada durante el siglo XIX . Por su parte, la llamada jurisdicción vecina de Lucillo, en el valle astorgano del río Duerma, estuvo incluida en el Partido de Ponferrada en 1789.

La merindad de Aguiar estaba integrada por poblaciones del valle del río Selmo y de otras localizadas al sur de A Serra da Enciña da Lastra, estas últimas dejaron de pertenecer al Bierzo desde la supresión de la Provincia de Vilafranca.

Los ríos bercianos normalmente condicionaron la formación de las unidades jurisdiccionales del Antiguo Régimen. Así aconteció con las otras merindades de Valcarce y A Somoza (río Burbia), o con las juridicciones de valle de Ancares, de Bembibre (Boeza), Molinaseca (Meruelo), Compludo (regueiro Compludo), Ribeira de Escontra y la gobernación de A Cabreira (Cabreira), abadías de Espiñareda (Cúa-Ancares), Montes, Peñalba (Oza), y Poibueno (regueiro Real), además de las otras jurisdicciones de Vilafranca, Cacabelos, Ponferrada, Arganza, Toreno, merindad de Cornatelo y Corullón, abadía de Carracedo, los coutos de Valboa, Barxas, Corrais y Melezna, la quintería de Montes y el préstamo de Tabladillo. Estas jurisdicciones desaparecieron con la creación de los municipios liberales a lo largo del siglo XIX.

Por otra parte, El Bierzo presenta un modelo de ordenación territorial específico, el de una ciudad-región. Cuenta Ponferrada con 66620 habitantes (enero 2005), y ésta ejerce su influencia urbana sobre un espacio de 3000 Km2 y 140000 h., estableciendo una peculiar red funcional, centralizada y jerarquizada, de ciudad-villas-pueblos-aldeas. Hay diversos niveles de dependencia funcional de Ponferrada, directamente sobre las poblaciones de El Bierzo Bajo (Camponaraia, Congosto, Cubelos do Sil, Molinaseca, Carracedelo, Viladecais-Toural o Priaranza), ya indirectamente sobre las de El Bierzo Alto o montañoso, y secundariamente sobre las comarcas más alejadas de Laciana, A Cabreira y incluso Valdeorras). Este último nivel de influencia es más ocasional y está condicionado por la lejanía, las vías de comunicación, el transporte público y demás.

O GALEGO HISTÓRICO DO BIERZO (1ª PARTE)

O GALEGO HISTÓRICO DO BIERZO ( I ),
Por Xabier Lago Mestre.
falaceibe@yahoo.es

A presenza do galego no Bierzo está constatada dende a Idade Media. Na documentación conservada dos mosteiros bercianos de Sta. Mª de Carracedo, Santo Andrés de Espiñareda, Sta. Mª de Crunego e San Francisco de Vilafranca atopamos multitude de referencias escritas en galego. Os ditos cenobios e os outros máis galegos (Samos, Celanova, Meira ou Sobrado) que tamén tiveron intereses territoriais no Bierzo, utilizaron con total normalidade esta lingua autóctona na súa actividade administrativa, tanto interna como externa. A pesar disto, salientamos que a meirande parte das relaciois sociais, agropecuarias e comerciais en xeral foron ágrafas, xa que a poboación labrega só usaba o galego oral, porque descoñecía a súa codificación escrita, polo que carecemos da correspondente constancia documental.

A documentación monástica ofrece unha variada información que pasamos a analizar. A diversidade lingüística constátase no uso dos dous idiomas territoriais do Bierzo, o galego e o leonés, ademais do latín que, a pesar do seu carácter relixioso e internacional (nas relaciois internas da Igrexa e co Papado), perde importancia local ante o xeneralizado protagonismo das ditas linguas romances, mentres que o castelao gaña progresiva presenza na escrita baixo o abeiro das instituciois da Coroa (caso dos privilexios reais outorgados aos cenobios). Pola outra banda, a tipoloxía documental abrangue trocos de terras, foros enfitéuticos, testamentos, cartas de poboamento, arrendos, doazois, vendas e demais. Toda esta documentación sérvenos para coñecermos mellor a cultura galego-berciana a través de aspectos tales como a toponimia, a relixiosidade, a ordenación agropecuaria (coutos, quiñones, searas, bouzas, viñas, casais, etc), a organización territorial (parroquias, concellos, vilas, lugares, tenencias, etc), sistema de medidas (moios, ferrados...), e demais.

A fin do século XV prodúcese unha serie de acontecementos condicionan a futura relación entre as diferentes linguas romances do Bierzo. A derrota do Conde de Lemos ante o exército dos Reis Católicos supón a perda das súas posesiois territoriais nesta rexión. A Coroa merca Ponferrada, establece nela o corriximento da vila e da Provincia do Bierzo, o que facilita a chegada de oficiais de Castela. A isto engádese o establecemento da nobreza aliada da Coroa (Os Pimentel e os Alba no marquesado de Vilafranca). A reforma monástica dos cenobios bercianos, dirixida dende Valladolid, determinou a castelanización da documentación interna. Neste sentido as Cortes de Toledo de 1480 fixaron a obriga de uso do idioma castelao polos escribaos, feito que significou o abandono definitivo do galego por parte destes oficiais.
Dende entón esta lingua do Bierzo deixou de ter manifestaciois escritas en calquera documentación pública ou privada. Pero isto non significou a desaparición deste idioma porque o galego oral seguiu moi vivo e xeneralizado no seo da poboación durante os séculos posteriores. Mediante a transmisión interxeracional conservamos lendas históricas como a que relata a toma romana de Monte Medulio, romance en galego, orixinario do século XIII, publicado en 1892, que comeza “Do foron homes, fillas e peculio? Intra nostras covas de Monte Medulio (...)”. Os propios peregrinos que atravesaron O Bierzo recoñeceron a presenza do galego, caso do coengo Bernardo de Aldrete (s. XVII), “los mas políticos hablan bien el castellano pero los no tanto i mugeres el leonés que tira al gallego; verdad es que la vecindad i los muchos que passan de Galicia son causa desto”.

miércoles, abril 26, 2006

OCULTAMENTO DE LA ENSEÑANZA DEL GALLEGO POR LA DIRECCIÓN PROVINCIAL DE EDUCACIÓN DE LEON.

CARTA-QUEJA AL PROCURADOR DEL COMÚN
SOBRE LA FALTA DE INFORMACIÓN EDUCATIVA
EN MATERIA DE ENSEÑANZA DEL GALLEGO.
falaceibe@yahoo.es

La Asociación Cultural Fala Ceibe do Bierzo (http://www.falaceibe.tk/) envía Carta-queja al Procurador del Común de Castilla y León sobre la falta de información educativa, en materia de enseñanza del idioma gallego en El Bierzo, por parte de la Dirección Provincial de Educación de León. Consideramos muy grave que se oculte deliberadamente a la comunidad escolar en general la posibilidad que hay de estudiar gallego de forma voluntaria en los centros educativos de El Bierzo.

Fala Ceibe denuncia de nuevo la intencionalidad manifiesta y continuada, por parte de la dicha Dirección Provincial de Educación de León, de no informar adecuadamente sobre la actual oferta educativa de la enseñanza de la lengua gallega en El Bierzo. Nuestra demanda se basa en lo contenido en la “Guía del estudiante del Curso 2005-2006”, referida a la oferta educativa de la provincia de León, editada por la Junta de Castilla y León. En el interior de esta dicha Guía oficial aparece la relación de todos los centros educativos públicos de educación infantil y primaria (de la página 17 a la 21) y los correspondientes institutos (de la página 32 a la 38). Pues bien, en todos ellos aparece una completa información de diversos servicios que se presta en cada uno de ellos. Incluso en algunos centros se indica también que cuentan con el correspondiente profesor de portugués. Sin embargo, en ninguno de ellos aparece la referencia a que se imparten actualmente clases de idioma gallego. La única excepción a este deliberado ocultamiento lingüístico es el caso de la Escuela Oficial de Idiomas de Ponferrada, en la página 49 de la comentada “Guía del estudiante” aparece la referencia a que se imparten 1º y 2º de Gallego.

Fala Ceibe denuncia un curso más la falta de objetividad por parte de la Dirección Provincial de Educación de León a la hora de informar adecuadamente sobre la real oferta educativa de la materia optativa de idioma gallego en los centros escolares de El Bierzo. En este sentido insistimos en que la Resolución del Procurador del Común de Castilla y León, de febrero de 2002, ya nos dio la razón a la hora de hacer una demanda informativa semejante. Conviene recordar ahora a todos y todas el contenido concreto de esa anterior Resolución de la Oficina del Procurador del Común. En el punto 5 de las conclusiones de este documento (páginas 5 y 6) leemos lo siguiente. “Que se realice desde la Consejería, previamente a la finalización del curso 2001-2002, una campaña informativa sobre el Acuerdo de Cooperación entre la Xunta de Galicia y la Junta de Castilla y León para la promoción del idioma gallego en los territorios limítrofes de las Comunidades Autónomas, con el fin de que todos aquellos centros docentes que estén interesados puedan tener conocimiento de la posibilidad de impartir la enseñanza de la lengua gallega en el próximo curso 2002-2003”.

Fala Ceibe se dirige al Procurador del Común Castilla y León para que valore si esta insuficiente información sobre la actual oferta educativa, de la materia voluntaria de lengua gallega en los centros escolares de El Bierzo, contenida en dicha “Guía del estudiante” debe ser completada y actualizada para el curso 2006-2007. Pedimos a la Oficina del Procurador del Común que inste a la Consejería de Educación, de la Junta de Castilla y León, a que cumpla con la obligación legal de informar objetivamente sobre la real oferta educativa pública en los centros escolares de la provincia de León.

Ponferrada, lunes 24 de abril de 2006.
Información de Diariodeleon.com:
Información de Diariodelbierzo.com:
Información de ebierzo.com:
Información de vieiros.com:

miércoles, abril 19, 2006

SEMANA SANTA VINDICATIVA DE FALA CEIBE

SEMANA SANTA REIVINDICATIVA
DE FALA CEIBE DO BIERZO.

Esta Semana Santa os ceibes aproveitamos para retomar a reivindicación máis directa. Así o venres madrugamos para coa manciña coller as bicis e saír cara a Cacabelos. Na saída de Ponferrada fixemos buzoneo na mesma avenida dos escritores, no novo barrio da antiga estación de vía estreita da MSP, logo tomamos a avenida de Galicia, de Camponaraia, deixando tamén os nosos carteis nas paradas do autobús. Á altura de Magaz de Abaixo puidemos desfrutar da vista do xeolóxico estreito, polo que o Sil penetra na Comunidade Autónoma de Galiza. O día era bo e soleado e con este tempo chegamos a Cacabelos, o noso destino.

Nesta vila de Cacabelos comezamos o buzoneo pola nova urbanización da Cooperativa de Viños, onda viven matrimonios xoves con fillos cativos, os nosos potenciais demandantes de ensino de galego nos centros escolares desta poboación. A razón deste buzoneo de Fala Ceibe era contrarrestar certa resistencia que hai por parte de alguis profesores do instituto de secundaria, Bergidum Flavium, ao mantemento da materia optativa de galego.No percorrido polas rúas da vila, casa por casa, comercios incluídos, atopamos unha procesión de Semana Santa. Tamén deixamos a nosa información vindicativa sobre a ensinanza do galego nos parabrisas dos autos que atopamos aparcados ao noso paso. Despois dun par de horas regresamos polo mesmo camiño feito ata Ponferrada.

O sabado seguinte concrentramos os nosos esforzos na capital Ponferrada. O noso obxectivo nesta ocasión foi o comercio. Repartimos cartas con folletos que incitaban a utilizar o idioma galega na rotulación, a cartelería, a propaganda e demais, baixo o eslogan de “En galego vendes máis... O Bierzo bilingüe amplía mercados”. Todo o centro da cidade foi buzoneano. Dende logo que agora o comercio ponferradino saberá máis da existencia de Fala Ceibe do Bierzo. Esta é unha forma máis de crear conciencia favorable ao uso comercial do galego na nosa rexión berciana.

O domingo tamén deixamos carteliños vindicativos nos parabrisas dos autos aparcados no centro de Ponferrada, e tamén realizamos unha pequena pegada de carteis de Fala Ceibe nas paredes da cidade. Ao día seguinte fixemos unha nova doazón de máis de 100 libros en galego á biblioteca da Casa da Cultura da capital berciana. Este lote de libros recibímolos da editorial Xerais de Vigo, e inclúe as últimas novidades en ensaio, novela, poesía, teatro e demais. Seguro que van vir moi ben para toda a poboación lectora do Bierzo, xa que esta biblioteca ten un claro carácter comarcal.

Rematamos dicindo que Fala Ceibe segue a traballar na súa estratexia reivindicativa ante as reformas dos Estatutos de Autonomía de Castela-León, Galicia e do Consello do Bierzo. Tamén traballamos na elaboración dunha nova carta-queixa para o Procurador do Común de Castela e León polo ocultamento deliberado do ensino do galego na documentación informativa da Delegación Provincial de Educación de León. Pola outra banda, a coodinadora do Día das Letras Galegas 2006 no Bierzo, Silvia Ribas, está ultimando a celebración desta festividade cultural galega para mediados de maio.

Ponferrada, abril de 2006.

A PROVINCIA DO BIERZO NO SÉCULO XV.

A PROVINCIA DO BIERZO NO SÉCULO XV,
Xabier Lago Mestre.
A fins do século XV o conde de Lemos, Rodrigo, que tiña parte dos seus territorios no Bierzo, rebelouse contra os Reis Católicos. O condado de Lemos presentaba problemas sucesorios, e os Reis Católicos tomaron partido polos outros pretendentes, aliados da casa dos Pimentel de Benavente, inimigos estes dos condes galegos de Lemos. Rodrigo encastelouse e resistiu en Ponferrada, mentres que os Reis organizaron un exército castelao contra el que, tralas escaramuzas e negociaciois, conseguiu tomar o castelo e maila vila.
O pacto entre os Reis Católicos e o derrotado conde de Lemos determinou a perda de todas as súas posesiois no Bierzo, as cales pasaron a formar parte do novo marquesado de Vilafranca, que quedaba en mans dos que preitearon pola herdanza do condado de Lemos e que se aliaron matrimonialmente coa casa de Benavente. Consecuencia dese pacto foi tamén a compra da vila de Ponferrada polos Reis. Difícil é substraer esta intervención da Coroa de Castela contra o conde de Lemos da política real de sometemento da nobreza galega levantisca (ejemplo de Pardo de Cela, conde Camiña e demais).
Trala adquisición mercantil da vila de Ponferrada polos Reis, estes deron certos beneficios á poboación, casos da concesión de mercado (1487) e da creación dun hospital. Hai tamén que salientar o establecemento do Corrixidor, figura chave na historia posterior da vila e da comarca. Este foi o máximo representante da Coroa no Bierzo, controlou ao rexemento ponferradino e executou a política real en toda a comarca, a pesar de ser esta maioritariamente territorio de carácter señorial. Como ben sabemos a xustiza real estaba por enriba da señorial, e cando alguén recorría pola primeira era o Corrixidor de Ponferrada o encargado de facer as investigaciois necesarias ou de aplicar as resoluciois.
Dende o comezo o Corrixidor de Ponferrada aparece tamén como da Provincia do Bierzo. Para a Coroa de Castela, O Bierzo estaba claramente delimitado a nivel territorial, e aproveitase a súa autodefinición histórica para diferencialo doutros territorios veciños dende o primeiro momento. Agora ben ¿a qué reino pertencía O Bierzo, a León ou a Galiza?. A resposta está nun privilexio emitido dos Reis Católicos en Medina del Campo (1489). Nel faise referencia ao pobo de Acebo, sito nas montañas que nos afastan de León e Castela, e textualmente lemos “por cuanto nos somos informados que en el camino Real que es entre el lugar de Acebo y el hospital de Fuencebadón que son en el Puerto de Rabanal de la entrada del reino de Galicia, a causa de la mucha nieve que en el dicho Puerto cae (...)”.

miércoles, abril 12, 2006

POLA REGIOM DO BIERZO

POLA REGIOM DO BIERZO,
por Alejandro Rodríguez

Ao fio das reformas estutárias em curso no Estado espanhol, que começarom com as reformas dos estatutos de Valéncia e Catalunya, e às que se iram somando outras comunidades autónomas, diversas vozes tenhem assinalado a necessidade de reformar também a Lei da Comarca do Bierzo, aquela que permitiu que desde 1991 O Bierzo conte, como era de justiza, com entidade oficial e com umha instituiçom própria, que reconhece e ampara politicamente a especificidade histórica, social, geográfica, económica e cultural do Bierzo.

O Conselho Comarcal nom dispom na actualidade de capacidade de iniciativa legislativa ante as Cortes de Castela e Leom, mas resulta evidente que o seu dever e obriga é promover e favorecer, em todos os ámbitos o necessário debate sobre a reforma desta Lei, que cumpliu já os 14 anos. Quigeramos neste artigo fazer fincapé especialmente numha questom tam fundamental como é a própria denominaçom oficial do ente berziano.

Neste sentido, parece-nos necessário modificar a actual denominaçom de Comarca do Bierzo pola mais correcta de Regiom do Bierzo, ou Regiom Berziana, e, por tanto, a modificaçom do nome da nossa instituiçom política, Conselho Comarcal, por outra mais acorde com o amplo, diverso e completo território do Bierzo, como podem ser, por exemplo, Conselho Regional do Bierzo, Conselho Geral do Bierzo ou Junta Geral do Bierzo, sendo esta última, na nossa opiniom, a mais correcta e precissa.

E é que a denominaçom de comarca para um território tam extenso e variado como o nosso resulta a todas luzes incorrecta. Entre outras cousas, porque o certo é que o Bierzo se constitue como umha regiom muito bem definida tanto a nível territorial como sócio-económico. Geograficamente, o Bierzo é um anfiteatro montanhoso com a veiga do rio Sil e os vales dos seus afluentes (Oça, Cabreira, Selmo, Valcarce, Ancares, Cúa, Búrbia...). As comarcas (estas sim, correctamente, comarcas) naturais que integram a nossa regiom, correspondem-se com os vales destes rios e a existência dumha vila importante na sua área: Valcarce, com Vila Franca como núcleo de populaçom; o Cúa, com Fabeiro; Ribas do Sil, com Toreno; Boeça, com Bembibre; o Bierzo baixo, com Ponferrada, e a Cabreira, com a Ponte de Domingos Flores.

Por outra parte, é necessário ter em conta o papel que actualmente jogam as cidades (por riba das vilas ou aldeias) como centros económicos de primeira orde, criando-se à sua volta regions socio-económicas de grande importáncia. No nosso caso, Ponferrada é o grande núcleo desta cidade-regiom que é o Bierzo, extendendo a sua influência mais alá dos seus limites administrativos, e marcando, dumha ou outra forma, a vida das mais de 140.000 pessoas que habitamos nesta regiom.

Por todo isto, consideramos necessário que os responsáveis políticos tenham em conta esta realidade, e a mesma seja plasmada na futura reforma da Lei da “Comarca”.

Assdo. Alejandro Rodríguez,
Historiador
Licenciado em História pola Universidade de Santiago de Compostela

martes, abril 04, 2006

NOTICIAS DE CARLOS JOSÉ PÉREZ TEIJÓN.

RECORTES DE PRENSA CATALANA
DE CARLOS JOSÉ PÉREZ TEIJÓN.

Periódicamente recibimos recortes de prensa catalana que amablemente nos envía Carlos José Pérez Teijón. Son noticias y artículos que hacen referencia a variados temas relacionados con la autonomía de Catalunya, A Val D´Aran o las comarcas, también sobre los procesos de normalización lingüística del catalán, normativa, sentencias, etc. En esta ocasión vamos a destacar los recortes que consideramos de más interés para los internautas bercianos que visitan este blog. Pero antes de entrar en materia queremos agradecer de nuevo la colaboración de este berciano de pro que ayuda altruistamente así a sus paisanos.

Desde O Bierzo sentimos un especial interés por A Val d´Aran porque seguimos de cerca el proceso autonomista de este pequeño territorio de los Pirineos. Por un anterior envío de Carlos José supimos que los partidos de esta zona elaboraron un documento político en el que se pedía un reconocimiento especial en el propio Estatut de Catalunya, como territorio singular, más allá de la organización local, comarcal y supracomarcal (entiéndase Veguerías) de la Comunidad Autónoma, incluso se llegaba a hablar de País d´A Val d´Aran. En materia lingüística, el Conselh Generau d´Aran ha iniciado una campaña a favor de la utilización del aranés por parte de los comercios de alimentación, y más concretamente de los productos cárnicos (carteles para tiendas y tarjetas para consumidores). Iniciativa que esperamos que algún día también realice nuestro Consello Comarcal do Bierzo.

Ahora sabemos que la Diputación de Lleida creará un traductor informático del catalán al aranés, lengua propia de A Val d´Arán. Ojalá hiciera lo mismo la Diputación de León con el idioma gallego, para prestar mejores servicios provinciales a los bercianos y las bercianas. Por su parte, la Generalitat de Catalunya subvencionará la traducción de clásicos al aranés, ¿para cuándo una medida semejante de la Junta de Castilla y León con el gallego do Bierzo?. Pero es que la Universitat de Lleida ofrecerá la materia de lengua aranesa como créditos de libre elección, a través de la Cátedra d´Estudis Occitans. Mientras la Universidad de León no se interesa por la lengua gallega que se habla en el área de influencia de su campus ponferradino.

Otro tema de interés para los bercianos galego-falantes es la reivindicación lingüística de la Franja de Ponent, territorio de habla catalana de Aragón. Bien, acaban de crearse el Observatori de la Llengua de al franja de Ponent. Su misión será conocer el uso social del catalán, su normativa, así como las mejoras posibles. Todo lo cual se recogerá en un Informe anual. Según Guillem Chacón, secretario de la Institució Cultural de la Franja de Ponent, hay actualmente un inmovilismo de la esperada Ley de Lenguas de Aragón.

En relación con los procesos de normalización lingüística. Destacamos una sentencia de la Sala de lo Contencioso-Administrativo del Tribunal Superior de Justicia de esta Comunidad Autónoma que obliga a la Generalitat a preguntar a los padres sobre cual es la lengua de primera enseñanza. Tema controvertido por la inmersión lingüística que se lleva a cabo en el sistema educativo catalán. También sabemos de la existencia de Oficinas de Garanties Lingüístiques que tramitan las quejas de particulares contra incumplimientos de la legislación en esta materia por parte de las empresas y de las administraciones públicas. Curioso también es el programa de Voluntaris Lingüístics que busca personas que saben catalán que quieran formar parejas, para enseñar y conversar con ciudadanos que quieran aprender esta lengua y que viven en Catalunya. Respecto a la reforma del Estatut de Catalunya, se nos indica que saber el catalán será mérito para ser juez en esta Comunidad Autónoma pero no un requisito. Por otra parte, en Balears están reformando su legislación escolar para que el sistema educativo sea trilingüe. Se pretende dedicar un 33% a cada lengua, castellano, catalán e idioma extranjero que será el inglés, hasta ahora las clases estaban dedicadas un 50% al catalán y otro 50% al catalán.

Para acabar, traemos a colación un recorte del diario La Razón, titulado “La quinta provincia gallega, una vieja reivindicación”, referida a la petición del BNG para posibilitar la integración de territorios de Asturies y de Castilla y León. El reportaje comenta que hay dudas, sobre la necesidad de esta iniciativa política, entre los habitantes de O Bierzo, situación que contrasta con la negativa generalizada de los que viven en Asturies. También leemos lo siguiente, “en esta comarca (se refiere a O Bierzo) también germinó un movimiento independentista promovido por ´Bierzo Ceibe` (libre) para convertirse en provincia. Para algunos ideólogos de esta corriente, el Bierzo ´debería ser la quinta provincia galaica si se tiene en cuenta la historia` , y a través de varias páginas web asocian la consecución de la independencia de León al uso y fomento del gallego”. No sé pero me parece que se refieren a páginas web bercianas, como ésta en la que estamos, que defienden solamente el idioma gallego.

O Bierzo, abril de 2006.
obierzoxa@lycos.es

O BIERZO NO ESTATUTO DE AUTONOMÍA DE GALICIA

POR UN MAIOR RECOÑECEMENTO DO GALEGO
PERIFÉRICO NO ESTATUTO DE AUTONOMÍA DE GALICIA
falaceibe@yahoo.es

A Asociación Cultural Fala Ceibe do Bierzo (www.falaceibe.tk), de defensa da cultura e maila lingua galegas, diríxese á Comisión parlamentaria de reforma do Estatuto de Autonomía de Galicia para pedirlle un maior compromiso político coa protección da lingua galega dos 4 territorios periféricos de: Navia-Eo, O Bierzo, As Portelas sanabresas e Val de Ellas cacereño. Actualmente este compromiso institucional coa promoción do galego do Este realízase polo mandato normativo fixado na Lei Galega de Normalización Lingüística, “(...) protexe-la lingua galega falada en territorios limítrofes coa Comunidade Autónoma” (artígo 21.2). Esta declaración resulta escasa para levar a cabo a plena normalización lingüística nos ditos territorios. O mantemento de esta lingua minoritaria é difícil na Comunidade Autónoma de Castela e León, xa que aínda non se ten recoñecido como idioma oficial, o que provoca desigualdade xurídica que favorece un contexto xeneralizado de discriminación cultural.

Fala Ceibe pide un maior recoñecemento do galego limítrofe no propio Estatuto de Autonomía de Galicia. Hai que erguer o rango xurídico de protección do galego periférico, mediante un novo artigo estatutario, para implicar máis ás instituciois da Comunidade Autónoma de Galicia (Xunta de Galicia, Consello da Cultura Galega, Universidades, medios de comunicación e demais) co mantemento e o fomento deste idioma minoritario nos territorios viciños.

Fala Ceibe lembra que a poboación autóctona dos 4 territorios limítrofes non pode asumir todo o protagonismo na conservación do galego, porque somos minorías lingüísticas divididas en varias Comunidades Autónomas e baixo administraciois públicas escasamente interesadas polo noso desenvolvemento etnocultural. A Comunidade Autónoma de Galicia debe comprometerse activamente coa defensa e o fomento da lingua galega nestes territorios viciños, aínda que os actuais límites político-administrativos que nos afastan empecen unha intervención directa.

Fala Ceibe insta a que se superen os lindeiros político-administrativos entre as Comunidades Autónomas de Galicia e Castela e León, mediante a sinatura de convenios de colaboración coas instituciois de O Bierzo (Consello Comarcal, concellos, universidade, asociaciois culturais e demais). Os eidos de actuación destes convenios a prol do idioma galego son variados: ensino, administraciois locais, turismo, medios de comunicación, actividades culturais, etcétera.

Fala Ceibe pide que se diferencie claramente no propio Estatuto de Autonomía de Galicia, cos seus respectivos artigos, dous tipos de intervenciois públicas que se fagan en materia lingüística. Trátase de distinguir o fomento do “galego estremeiro”, nos ditos 4 territorios periféricos, do ensino do “galego exterior”que se instrumentaliza a través dos Centros Galicia das comunidades emigrantes e dos leitorados de galego nas universidades de fóra de Galicia. Esta distinción estatutaria solicitada débese facer tamén efectiva nas propias leis galegas de Normalización Lingüística (Lei 3/1983, de 15 de xuño, Título V. Promoción do galego exterior) e de recoñecemento de Galeguidade (Lei 4/1983, de 15 de xuño). A variada problemática da normalización idiomática que precisa o “galego estremeiro” pouca relación ten coa sinxela promoción cultural concretada no “galego exterior”. Ademais non resulta axeitado demandar a esixencia legal de “recoñecemento de galeguidade” ás catro comunidades etnoculturais limítrofes que compartimos a mesma historia, tradiciois e lingua galegas dende a Idade Media.

Xabier Lago Mestre, Presidente de Fala Ceibe do Bierzo
http://obierzoceibe.blogspot.com
Ponferrada, abril de 2006.