martes, abril 29, 2014

CONFERENCIA SOBRE LAS JUNTAS VECINALES DE EL BIERZO 22.05.2014


2ª JORNADA SOBRE TRADICIONES Y LEYENDAS BERCIANAS 

(PONFERRADA, JUEVES 22 DE MAYO DE 2014,
CENTRO CULTURAL C/ RÍO SELMO, ANTIGUA OBRA SOCIAL DE CAJA ESPAÑA, POLÍGONO DE LAS HUERTAS, 19.30 HORAS).

CONFERENCIA DE XABIER LAGO MESTRE.
TÍTULO: 
“LAS JUNTAS VECINALES DE EL BIERZO: 
NUESTRA TRADICIÓN SECULAR”.



RESUMEN DE LA CONFERENCIA.

Nuestras juntas vecinales son las grandes desconocidas de nuestro régimen institucional berciano. Más allá de su conocimiento por los vecinos de nuestros pequeños pueblos el gran público desconoce su historia e importancia. De ahí que aprovechemos esta Jornada sobre las tradiciones para informar ampliamente sobre variados aspectos relacionados con la existencia de las juntas vecinales de El Bierzo.



La primera parte comienza con las referencias a los orígenes históricos de las comunidades rurales. Las resistencias concejiles frente a los poderes señoriales sirvió para reforzar la conciencia grupal vecinal, así como la solidaridad colectiva ante los poderosos. Así mismo, el reconocimiento jurídico de los concejos, como sujetos colectivos, posibilitó la concesión de privilegios por parte de la Corona (fiscales, militares…). Las sucesivas políticas liberales, durante los siglos XIX y XX, muestran diversas actuaciones del poder contra los intereses de las juntas vecinales de nuestros pueblos.



La segunda parte de la disertación se referirá al análisis de los elementos esenciales del poder pedáneo, a saber, el territorio, la población, el gobierno, la normativa consuetudinaria, los bienes comunales y su administración. El territorio de las pedanías se organiza en villas, barrios, anejos, aldeas o lugares. La población vecinal participa activamente a través de las elecciones directas y en los concejos abiertos. El gobierno se concreta en la acción del alcalde pedáneo, la junta vecinal y la asamblea general. Importancia especial tiene el derecho consuetudinario, derivado de los usos, costumbres, foros colectivos y tradiciones locales, en ocasiones recopilados en las ordenanzas concejiles. La administración de los diversos bienes comunales (soutos, morteiras, bouzas, brañas…) se lleva a cabo a través del poder pedáneo y con el régimen especial de las facedeiras (prestaciones personales de los vecinos).



Rematamos con la reflexión sobre la pervivencia de las juntas vecinales de nuestros pueblos, a pesar de la grave crisis económica que afecta al medio rural y la despoblación generalizada. Las pedanías forman parte de nuestra tradición institucional, refuerzan la representación local de nuestros pueblos, descentralizan el poder administrativo y reafirman la democracia directa. Por todo ello merecen seguir existiendo a pesar de las nuevas restricciones políticas y jurídicas que impone reciente Ley de Racionalización y Sostenimiento de la Administración Local (2013).

O Bierzo, maio de 2014.
WWW.OBIERZOCEIBE.BLOGSPOT.COM
http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

CAMINS HISTÓRICOS POLOS MONTES AQUILANOS DA REXIÓN DO BIERZO.


OS CAMIÑOS HISTÓRICOS ENTRE A CABREIRA E MAILO BIERZO,

Por Xabier Lago Mestre.
falaceibe@yahoo.es

A ampla rexión do Bierzo está illada por numerosas serras dos territorios lindeiros. Estes atrancos xeográficos non impediron as relaciois humanas, relixiosas e comerciais viciñais. Nesta ocasión queremos pescudar nas relaciois entre A Cabreira e mailo Bierzo. Para isto faremos un pequeño percorrido polos camíns históricos entre estes dous territorios.

Salientamos que cada pobo cabreirés, nas faldras dos montes Aquilanos, tiña o seu camín cara a rexión do Bierzo. Do mantemento destes variados camíns estaban encargadas as xuntas veciñais mediante as servidumes coletivas derivadas das facedeiras comunais. Coa emigración dos habitantes este sistema de mantemento das infraestruturas ten desaparecido e, polo tanto, eses camíns corren o risco de perder parte da súa funcionalidade agropecuaria. Aínda ben se poden aproveitar para as rotas de sendeirismo medioambiental e de aproximación ás canles romanas recuperadas do complexo aurífero das Médulas.

CAMIÑO REAL DE PONFERRADA PARA A PONTE DOMINGO FLÓREZ.

Quizais este sexa vía de comunicación máis coñecida das que analizaremos. A súa categoría de Camiño real dálle máis importancia cás demais. Sabemos que saía dende a vila realenga de Ponferrada, para seguir pola faldra do monte Paxariel até Toral de Meraio. Dende eiquí continuaba para Vilalibre da xurisdición, Priaranza, Santalla, Borreis, As Médulas e finlamente chega á Ponte de Domingo Flórez. Perto de Borreis está As Ventas de San Xoán que continuaba camín para o pobo de Carucedo e despois para Penarrubia, As Salas da Ribeira e A Ponte de Domingo Flórez. Este trazado alternativo pola ribeira do Sil se denominou finalmente como estrada nacional 120 para Valdeorras,  Monforte e Ourense.



A Ponte de Domingo Flórez foi favorecida pola súa situación estratéxica, na saída natural do val do río Cabreira, e polas boas comunicaciois con Valdeorras e mailo Bierzo. Ademais, ten moi perto a estación do ferrocarril de Quereño, o que favoreceu a saída de traballadores cabreireses para Hispanoamérica, a través dos portos galegos, e despois para os centros urbanos de Galiza, Catalunya, Madrid, Euskadi ou emigrar a Europa. A vila da Ponte aproveitou todas estas circunstancias históricas para desenvolver unhas importantes feiras. Referímonos ás que tiveron lugar do 1 ao 12 de xuño de cada ano, con gran comercio de grans, e tamén o día 4 de cada mes, adicados aos grans e lenzos do Bierzo. Eiquí acudían numerosos viciños dos pobos da Cabreira Baixa e da meridandade de Aguiar principalmente. 



Dende A Ponte podemos agatuñar a costa para San Pedro de Trois. Despois de 3,5 quilómetros de forte suba atopamos a ermida da Virxe da Estrela, con sona de milagreira. Eiquí acudían na procura dos seus favores centos de labregos cabreireses e tamén dos viciños Lardeira e Casaio, na bisbarra galega da Carballeda. O curto casarío de San Pedro de Trois sorprende cos seus 10 barrios que paga a pena nomear. A Cruz, Acebreiro, Pandela, Penelas, Carballal, Outeiro, Chao de San Miguel, A Torre, O Poulo e O Souto. E rematamos esta estadía lembrando as súas festas do Corpus e San Pedro.

CAMÍNS ENTRE IERES E CASTROQUILAME.

Abandonamos A Ponte para subir o cauce do río Cabreira e adentrarnos neste bisbarra viciña. A catro quilómetros por diante temos Veiga de Ieres, os seus primeiros barrios son Muíño, Os Balcois e A Portela, para seguir polos do Souto e A Carballa. As súas festas patronais son as de Nosa Señora da Expectación e San Bartolo.



Na saída do dito barrio da Carballa temos o desvío para Ieres. Hai unha de seguida suba ata o seu casarío. Numerosos restos de castaños queimados por fogos estivais no val do regueiro Boqueirón. Á dereita atopamos o camín das Labradas, referencia clara a terreos comunais explotados por rozadas. Chegamos ao pobo de Ieres, tralos seus 2.5 quilómetros. Contén tamén de numerosos barrios, a saber, As Eras coa súa igrexa, praza e bolera, O Val, A Capela e maila Barriada polo leste, e polo oeste, O Penedo, Os Corrais e Vaumundo. Que fain un total de 7 barrios para un pequeño e despoboado casarío. Polo ponente hai camín de terra para o pobo das Médulas, pero antes de chegar paga a pena desfrutar das chamadas Medulillas de Ieres.



Retomamos a estrada principal polo val do Cabreira para continuar a Castroquilame, sito a 7 quilómetros da Ponte de Domingo Flórez. Estamos nun alongado pobo, as primeiras barriadas son A Devesa, Fondolugar, A Corralada e O Penedo. Xa no centro do casarío, Os Nogueiros e mailo Foxo. E na saída temos Cruz, Outeiro e A Pedreira. As súas festas son A Madalena e San Ildefonso que é o titular da capela, sita nas aforas, a un quilómetro do núcleo principal.

Dende Castroquilame, o camín histórico de suba para OBierzo vai polo cordal montañoso entre os regueiros Val Grande e Val. A costa vai para a loma de Chao de Ferreiro e logo para o cume do Placias (1012 metros).  Logo baixa para os pobos bercianos de Orellán e A Chana, ata chegar a Borreis. Eiquí houbo importantes feiras gandeiras, cada 25 de marzo, onde ben poderían vender os seus gandos cabreireses.

O Bierzo, maio de 2014.


http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

martes, abril 15, 2014

RESPEITO POLA TOPONIMIA GALEGOBERCIANA.


RESPEITO POLA TOPONIMIA GALEGA DO BIERZO,

Por Xabier Lago Mestre.
falaceibe@yahoo.es

Resulta do máis normal escoitar e ler nos medios de comunicación locais e provinciais referencias erróneas á toponimia en lingua galega. Así, constatamos a presenza de Ourense e A Coruña, tanto das cidades coma das provincias respectivas, na versión en castelán. Outro tanto sucede co Barco de Valdeorras, A serra dos Ancares, Pedrafita do Cebreiro, Los Nogales e demais, sempre coas formas castelanizadas. Supoñemos que estes erros lingüísticos son debidos á ignorancia da legalidade, o uso inconsciente do castelán, falta de coñecementos abondos de idioma galego, etcétera. Neste senso traemos a colación un feito que se repite cos xornalistas. Cando éstes piden declaracióis a bercianos galegofalantes, a meirande parte daqueles insisten en que se fale só en castelán, por respeito aos outros ointes casteláns que se poden molestar. Para os sociolingüistas isto ten relación coa diglosia, a saber, dúas linguas con distintas funciois asignadas de forma xerarquizada. En fin, que sempre a nosa  minoria galegofalante ten todas as de perder na súa relación cos medios de comunicación actuais, porque cremos que esta exclusión está tinxida de discriminación.



Pero queremos voltar ao tema da toponimia galega para tratar sobre a legalidade que algúns ignoran. Quizais cola axeitada información consigamos dignificar paseniño a nosa outra lingua do Bierzo. Así indicamos que pola Lei estatal 2/1998, de 3 de marzo, se recoñece que “a actual provincia de Orense denominarase oficialmente, en concordancia co nome oficial de Ourense que ten recoñecida a súa capitalidade” (artigo 2). Outro tanto acontece coa denominación da Coruña (art.1). Convén lembrar que os nomes das provincias derivan da denominación das súas capitais, así o determinou o antigo Real Decreto de 30 de novembro de 1833 de Javier de Burgos. Esta última norma foi a que suprimíu definitivamente a nosa provincia de El Bierzo que tivera a súa orixe no ano 1486. Así pois, queda ben clara a oficialidade da Coruña e Ourense.



A normativa lingüística da Comunidade Autónoma de Galicia ha declarado a oficialidade da súa toponimia, únicamente en galego. Por iso achegamos a Lei de normalización lingüística de 1983 na que lemos que “os topónimos de Galicia terán como única forma oficial a galega” (art. 10). Logo non vale utilizar topónimos de Galicia en castelán como temos visto acotío. Isto implica que cando utilizamos a lingua castelá, de xeito oral ou escrito, temos que respeitar sempre os topónimos en galego, sen deturparlos ou castelanizalos.

A DESPROTECIÓN TOPONÍMICA DO BIERZO. 


A nosa lingua galega do Bierzo non ten a declaración de oficialidade coma en Galiza. Iso si, o noso galego posúe a protección legal parcial a través do Estatuto de Autonomía de Castela e León, “gozará de respeito e proteción a lingua galega nos lugares en que habitualmente se utilice (…)” (art. 5.3). Ademais, o reforzamento legal do galego vén da man da Lei da Comarca de O Bierzo, cuxa reforma de 2010 xa admite expresamente o respeito e protección institucional do galego na comarca. Por desgraza os nosos dirixentes políticos locais non teñen feito nada sobre esta problemática lingüística.

A falta dun tratamento axeitado deste problema toponímico favorece a presión constante do idioma castelán. Os ditos medios de comunicación, as diversas administraciois estatal, autonómica, provincial e incluso locais, e a maioría castelánfalante actúan de axentes desgaleguizadores da nosa toponimia berciana. Neste contexto non podemos pasar por alto a intervención da clase política. Así vemos como se aprobó a Lei do réxime local de Castela e León que manda que “a denominación oficial dos concellos haberá de ser en lingua castelá, respetándose as denominacióis existentes á entrada en vigor desta Lei (…)” (art. 24.1). Ésta é unha forma máis de privilexiar xurídicamente o idioma castelán sobre o galego do Bierzo.



  Todos estes atrancos, legais ou socioloxicos, provocan que os nosos concellos teñan graves problemas para denominarse oficialmente en galego, Barxas, A Veiga de Valcarce, Peranzais, Borrés, Valboa e demais. Outro tanto acontece coa supresión dos nomes tradicionais das nosas comarcas, O Bierzo, A Cabreira, O Courel, A Somoza e demais que tenden a perder o seu artigo galego, determinado e definitorio, ou a sustituílo polo correspondente en castelán. Incluso nos mapas e sinais de tráfico as nosas pequenas aldeas deixan de seren tales, A Portela de Valcarce, A Barosa, A Balouta, As Algueiras… fronte aos novos artigos engadidos sen xeito. Noutros casos, hai perda de letras, quizais por soar demasiado galegueiros, Frieira, Ferrarias, Pieiros, Perexe, Paraxís, Corporais, Cantexeira, Veigueliña, Paradiña, Castelo de Cornatelo, etc. Pequenas poboacióis castelanizadas para seren coma elas, villas castelás, porque o nome pode dar máis categoría, Vilarbón, Vilar de Oteiro, Vilafeile, Vilagroi, Vilela, Vilariños e demais. A etimoloxía tradicional e galega non debería ser outra máis castelá, por iso sempre Soutelo, Soutorada, Fonte de Oliva, Parada de Souto, Peón, Parandois, etcétera.



Na nosa ampla rexión berciana os aconteceres históricos permitiron a presenza de varias linguas en contacto, casos da castelá, ásturleonesa e galega. Velaí os ditos conflitos lingüísticos por mor da mestura de idiomas territoriais viciños. Nos lindeiros da nosa rexión vemos como Cruz de Ferro rivaliza con Cruz de Fierro, outro tanto acontece con Fornela e Forniella, ou montes Aquilianos e Aquilanos. Os topónimos tamén evolucionan pola presión interlingüística, poden desaparecer ou estenderse. Temos os casos de Ancares, un pequeño río dentro do seu val, pasou a denominar un amplo territorio montañoso, Os Ancares, polas dúas vertentes, berciana e galega. Pola outra banda, O Bierzo estaba limitado á zona chaira na Idade Media, pero as divisióis administrativas (políticas, fiscais…) ampliaron ese territorio pola rexión natural do río Sil. Así pois, temos un novidoso conceito xeográfico expansivo, tanto polo norte, cara a Laciana (concellos de Palacios e Páramo), coma polo Sul, na Cabreira Baixa. O dito, a toponimia evoluciona e, no caso da galegoberciana, debemos recuperar este patrimonio lingüístico como sinal de identidade histórica e cultural sen igual.

O Bierzo, abril de 2014.
www.obierzoceibe.blogspot.com

http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

viernes, abril 11, 2014

VIAXE FERROVIARIA POLOS RÍOS QUE NOS UNEN.


VIAXE POLOS RÍOS QUE NOS UNEN,

Por Xabier Lago Mestre.
falaceibe@yahoo.es

Nunha mañá nubrada agardamos o rexional na estación de Ponferrada. Ás 9.10 chega o noso tren. Nun chisco de tempo, veloz atravesa a chaira baixa do Bierzo. Á esquerda as maxestuosas penas de Ferradelo e as barrancas roxas de Santalla. Primeiras paradas en Viladepaos e Toural dos Vaos. Dende eiquí xa vemos, ao lonxe, o chamado Estreito xeolóxico, polo cal imos entrar na Galiza.


                                           O ESTREITO XEOLÓXICO DENDE COVAS

Dentro das altas paredes do dito Estreito sentímonos pequenos e xa contamos coa presenza viva do río Sil entre o arboredo. Tralo primeiro túnel o apeadeiro da Barosa, o último do Bierzo, e despois entramos noutro silenzo escuro. Por dos dos túneis salvamos os recodos ribeiros do serprenteante río. Nova parada en Covas, xa estamos na Galiza. Mais, pola esquerda do río seguen as terras do Bierzo. As augas do río están mansas por mor do encoro de Penarrubia. As altas penas rachan a serra da Lastra e semellan vixías do noso camiño de ferro.

NA BISBARRA IRMÁ DE VALDEORRAS.


Na estación de Quereño o sal xa quenta con forza primaveral. Na outra ribeira xorde A Ponte de Domingo Flórez, capital da Cabreira Baixa. Velaí que Quereño fose a saída da emigración da contorna, ao longo do século pasado, aos centros urbanos e industriais de Madrid e Catalunya. Seguimos para Sobrado, tras deixar o encoro de Pumares. Na viciña Carballeda atopamos o río Casoio e mailo encoro. As súas augas baixan polo val louseiro. A ribeira do Sil está ateigada de industrias louseiras que ameazan o seu cauce e mailas limpas augas. A seguir, a capital da bisbarra, O Barco de Valdeorras. Estas terras formaron parte da antiga provincia liberal de Vilafranca do Bierzo, durante o chamado Trienio Liberal da década dos vinte. Os líndeiros desta provincia chegaron ata a ponte romana da Cigarrosa en Petín. O centro comercial do Barco favorece a circulación de viaxeiros ferroviarios. Para quen faga parada nesta vila que non deixe de visitar os monumentos presentes en Viloria, O Castro e Xagoaza.

                                         
                                           ENCORO DO RÍO CASAIO EN SOBRADELO

Na estación da Rúa o noso río ábrese no encoro de San Martiño. Esta vila conseguíu grande desenvolvemento urbano por razón da construción dos saltos hidráulicos. Dende eiquí   podemos subir para as bisbarras montañosas e sureñas do Bolo, A Veiga, A Pobra de Trives e Manzaneda. Na saída do apeadeiro de Montefurado non hai que deixar de mirar para o furaco feito na montaña polos romanos para permitir o paso do río. Pola esquerda baixan as augas dos ríos Bibei dende Manzaneda e do río Navea das serras do Burgo, San Mamede e de Queixa.

                                       
                                            ENCORO DE SAN MARTIÑO NA RÚA.

Ábrese de novo o río Sil no val de Quiroga. Bisbarras que vanza pooloo norte para a serra do Courel, de grande valor etnolóxico e turístico. Estas montañas afastan o vecín val do río Lor, cuxa capital é Folgoso do Courel. Na estación de San Clodio-Quiroga, son as 10.33 horas, agardamos o cruzamento dun tren Alvia que vai para O Bierzo. Lembrar que dende S. Clodio pódese subir para Castro Caldelas ao sul.

CARA ÁS TERRAS DE LEMOS.


Pouco despois a vía férrea abandona a compaña do río Sil que entra na Ribeira Sacra. Nosoutros agatuñamos para as terras de Lemos pola Pobra de Brollón e Monforte. Este último é o segundo centro comercial e poboacional da provincia luguesa. Mentres o rexional troca de sentido de circulación, e mailo condutor busca a outra cabeceira do comboio, baixamos aos baleiros e amplos andéis. A estación xa non é o que foi noutrora, cando chegou a ser nudo ferroviario do noroeste peninsular. Agora a súa grande cantina, onde tantas comidas se serviron sen parar, xa permanece pechada aos viaxeiros. Arrinca o tren con velocidade pola chaira de Lemos, na procura do apeadeiro de Canabal. Pouco despois entramos no estreito e fragoso val do río Cabe. Os montes de San Paio, polo oeste, afastan este entorno natural do Cabe do outro val paralelo do río Miño. Paga  a pena mirar para as aldeas penduradas nas costas ladeiras. Houbo un grande traballo comunal e labrego para faceren os socalcos ou terrazas de cultivos.


                                           MESTURA DOS RIOS SIL E CABE EN STO. ESTEVO 

O NUDO FERROVIARIO DE OURENSE.


Teremos que agardar até Santo Estevo de Sil para atopar de novo o noso río Sil. Impresionante mestura dos dous ríos, Cabe e Sil, visto dende a ponte ferroviaria. Máis adiante chegamos ata Os Peares para desfrutar doutra mestura fluvial. Trátase agora do encontró entre as correntes dos río Sil e Miño que baixa do norte. Dende eiquí a conca vaise abrindo na procura da cidade de Ourense por mor do encoro de Velle. Recíbenos a populosa urbe ourensá, son as 12 horas. A estación amosa grande movemento de viaxeiros que baixan e soben do tren, e outras que agardan chegadas dende todos os puntos cardinais, a saber, Santiago, Vigo ou Castela por Zamora. En escasos minutos o noso comboio parte  cara a Vigo. Seguimos polo cauce do fermoso Miño. As súas ribeiras sempre contan con numerosas e pequeñas aldeas. Enriba de nós, a cercana estrada N-120 que nos acompaña até Ribadavia.


                                           ENCONTRO DOS RIOS SIL E MIÑO NOS PEARES.

Son as 12.25 horas, na vila da Festa da Historia onde se recrean acontecementos da Idade Media coa participación popular. Eiquí o río Avia verque augas tamén ao Miño. Hai certos tramos do río que forma un grande mar interior. A parada en Filgueira permite o paso dos viaxeiros ao concello viciño de Cortegada. Outra tanto acontece co apeadeiro de Frieira que favorece o aceso aos usuarios dos estremeiros concellos de Pontedeva e Padrenda, na beira esqueda do Miño. Para estes concellos, tan illados xeográficamente, resulta fundamental a existencia do tren rexional que permite as mellores comunicacióis provinciais.

PORTUGAL A TIRO DE PEDRA.



Dende o apeadeiro de Arbo podemos pasar á cidade portuguesa de Melgaço. Agora as novas pontes permiten rachar con países afastados pola historia. Pero nosotros imos para Salvaterra de Miño porque queremos visitar a outra vila portuguesa de Monçao. Chegados ao apeadeiro, son as 13.20 horas, e visitamos a solitaria fortaleza local. Despois baixamos para a ponte que cruza o Miño e desfrutamos das vistas da súa ribeira até atopar as murallas da fortificación. Entramos na cidade por unha porta antiga. A xente vai cargada de bolsas e carriños da compra. Feito claro de que hoxe é día de feira. Buscamos os postos de mercadorías xunta a un foso da muralla sul. Roupas, zapatos, pantalois vaqueiros, animais domésticos, prantas vexetais, artigos de ferrataría, etc. Moito mercado para pouca xente.


                                             FORTALEZA DE SALVATERRA DE MIÑO.

Tralo paseo entre os tenderetes facemos a visita pola zona vella. Eiquí entramos nunha tena de roupa desportiva na procura dunha camisola dunha equipa de futebol portugués, do Porto por suposto. Algo cara resulta, pero ao final, coa previa negociación houbo rebaixa no prezo. De novo camiñamos pola praza Deu la Deu, e logo polo seu rueiro estreito, ata chegar ás murallas do río Miño. Fotos e máis fotos. Ao lonxe o forte de Salvaterra de Miño. Antes cidades inimigas durante séculos, e agora traballando xuntos para atraer cartos da Unión Europea.


                                           PRAZA DE MONÇAO NA ZONA VELLA.

En fin, que resulta moi recomendável visitar estas terras portuguesas. Lembrar tamén a cercana Valença do Minho con Tui, polo oeste, e Melgaço e Chaves polo leste. Dito isto, neste rápido percorrido por estes ríos temos grandes espazos para desfrutar da natureza, da montaña, das aldeas e das vilas de Galiza e do Bierzo. Esas sucesivas bisbarras agardan as vosas visitas hogano con moitas gañas de sorprendermos.

                                       
                                             MURALLA E PORTA DE MONÇAO.

O Bierzo, abril de 2014.


http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

miércoles, abril 02, 2014

NUEVO ANIVERSARIO NUESTRA BANDERA DE EL BIERZO.


OTRO ANIVERSARIO DE LA BANDERA DE EL BIERZO, 

por Xabier Lago Mestre.
falaceibe@yahoo.es

El 14 de abril del año 2000 el Consejo Comarcal de El Bierzo aprobó la propuesta definitiva de bandera oficial. Este debate político respondió a una demanda social que deseaba concretar este símbolo territorial. El paso de estos catorce años ha demostrado que la ciudadanía berciana apostaba desde el comienzo por su bandera, llamada popularmente cruzada o cruceira, y por eso su consolidación plena tras este corto período de tiempo. 



Algunas otras banderas oficiales, caso de la provincia leonesa o de la Comunidad Autónoma de Castilla y León, reducen su altiva presencia a los balcones de las instituciones con la forzada protección legal, pero carecen de uso social en la región berciana. No acontece lo mismo con nuestra bandera que compite en consolidación con las anteriores, para disgusto tanto de los leonesistas como  los castellanistas. Lo cierto es que no hay otro caso semejante; que una bandera de ámbito territorial reducido, como la berciana, tenga más aceptación que las dichas provincial o autonómica.  

LOS ÁMBITOS SIMBÓLICOS.


Resulta muy representativa la presencia de nuestra bandera en diversos acontecimientos deportivos. Al principio dominaba su colorido los fondos del Toralín o del resto de campos foráneos donde jugaba la Ponferradina. Ahora resulta normal verla en cualquier instalación deportiva en las manos de los aficionados. Así en el pabellón del Arena con el baloncesto Bembibre o en estadio de El Barco con el Atlético Bembibre, con el rugby local, de los Jabatos y Bierzo, en los rallies de tierra y asfalto, carreras populares, etcétera.



La crisis económica que atravesamos se manifiesta en sucesivos recortes de nuestros derechos. La consiguiente respuesta social se concreta en numerosas movilizaciones populares, muchas de ellas presididas por nuestra bandera, sea la defensa reciente de nuestro  campus universitario, la enseñanza pública, la fiesta del 1º de mayo, contra la incineración en Cosmos, o la defensa de las juntas vecinales en León o en Madrid, etcétera.



Otros ámbitos de presencia de la bandera de El Bierzo son los actos culturales, caso de las bandas de gaitas, colectivos bercianistas y demás. Incluso alcanza valor económico especial cuando preside las grandes superficies comerciales, abanderando los productos bercianos como nuestros vinos, frutos o embutidos. El Bierzo es ya una marca de calidad agroganadera, y con nuestra bandera alcanza más visibilidad para los potenciales consumidores. A través de internet este símbolo berciano se proyecta por todo el planeta, con la ayuda de los buscadores y las redes sociales.

LA RESISTENCIA BERCIANISTA.


Creemos que el uniformismo económico y cultural no debe ser incompatible con el reconocimiento de la territorialidad particular. Singularizarse tiene un valor añadido por su proyección provincial, nacional e internacional. Los ciudadanos de fuera quieren encontrar en El Bierzo algo especial, que motive su visita turística o la compra de nuestra oferta comercial. Por eso tenemos que visualizar la marca territorial berciana de la mejor forma posible. Y nuestra bandera también ayuda a ello. 



El Bierzo busca su protagonismo en los ámbitos provincial, autonómico, estatal e internacional. Sería lamentable perder presencia territorial, como acontece con la mayoría de las comarcas de León y Castilla. No nos podemos resignar, tenemos que competir con otras identidades territoriales vecinas que amenazan nuestra idiosincrasia cultural, donde se incluye la existencia de nuestras instituciones, simbología y conciencia colectiva.


La identidad colectiva refuerza la solidaridad social frente a las ideologías  individualistas y uniformizadoras. Tenemos que mantener nuestro contrapoder territorial berciano para no ser ignorados por los poderes foráneos que nos amenazan con un mayor grado de dependencia, política, económica o cultural. Como respuesta colectiva, visibilicemos con orgullo nuestra identidad territorial, en cualquier ámbito de nuestra vida diaria, a través también de nuestra bandera cruceira.

O Bierzo, abril de 2014.
www.obierzoceibe.blogspot.com
http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es