O DÍA EUROPEO DAS LINGUAS REXIONAIS

LIBRO EL BIERZO PROVINCIAL, 

librerías Simón y Quiñones de Ponferrada

O DÍA DAS LINGUAS EUROPEAS NO BIERZO,

Por Xabier Lago Mestre.

Polo 26 de setembro os europeos sentímonos orgullosos de celebrar o Día das linguas europeas. Festa dos falantes dos idiomas oficiais e tamén do resto de linguas non oficiais. Recordamos que os estados aprobaron a chamada Carta europea das linguas rexionais e minorarias. Carta que se executa polos estados de xeito desigual. A título de exemplo, en España acontece que falantes do mesmo idioma galego non temos recoñecidos os mesmos dereitos. A saber, os falantes de galego no Bierzo somos considerados de segunda categoría polo ordenamento lingüístico español. E así é por mor dun lindeiro administrativo que afasta Galicia e O Bierzo nos niveis provinciais e autonómico. O poder político ben sabe dividir certas comunidades culturais, coa axuda do seu dereito lingüístico, para no fondo devalualas e rematalas.

                A seguir queremos reflexionar sobre o ativismo político contra das linguas minorizadas. No Bierzo ben sabemos disto trala longa experiencia de séculos. Sen embargo, imos deternos nas últimas décadas para atopar exemplos das dinámicas antigalegas. Quen non recorda cando se recoñeceu o galego no Estatuto de autonomía de Castela e León no ano 1999. Daquela o leonesismo político e cultural protestou porque o galego non existía no Bierzo, senón o súa fala  galegoleonesa que agora estaba ameazada por un idioma foráneo. Logo aconteceu a execución da materia de galego voluntario nos centros escolares do Bierzo (2002). De novo o leonesismo atacou este avance pedagóxico porque se trataba dunha colonización cultural, dunha imposición lingüística galega, etc. Ante a demanda de miles de alunos bercianos por esta nova opción lingüística, calaron as acusaciois cazurras paseniño. A upl máis antigalega maniféstase na súa proposta de supresión do galego no Estatuto de Castela e León (2005). Co recoñecemento expeso do galego no articulado da Lei da Comarca do Bierzo (2010) tivemos que soportar novos ataques do outro lado do Manzanal. 

                O leonesismo dedica tódolos seus esforzos políticos en atacar o galego. Mentres a súa lingua leonesa esmorece e non consegue os avances do galego no Bierzo (recoñecementos legais, ensino, prestixio lingüístico, dixitalización, difusión televisiva…). Resulta que a dinámica política leonesista non ten xeito. Temos máis exemplos. Cando se formula a proposta de establecer sinais de tráfico en galego no Bierzo, novos ataques da upl (2023). Pouco depois, neste ano 2025, a upl pide sinalización en leonés nas autoestradas e carreteiras autonómicas nas entradas á súa rexión leonesa. Qué ben!, sinalización en leonés si, mais non para a sinalización en galego no Bierzo. A coerencia cazurra sempre está mui presente no seu ideario político.

                Reparamos agora en que a linguaxe é a expresión do pobo e tamén do poder, polo que pode ser expresión de ideoloxías concretas. Todos ben sabemos como se manipula a linguaxe con intenciois comerciais, relixiosas ou políticas para divulgar concretos relatos interesados. Os políticos fan iso coas linguas. Na Constitución española, no seu artigo 3, hai referencias á lengua castelá, as linguas oficiais e as otras modalidades lingüísticas. Se o galego do Bierzo non é oficial, será unha modalidade lingüística?. Cando se pretende a xerarquización lingüística pois se provocan extrañas consecuencias. No Estatuto de autonomía de Castela e León temos o artigo 5. Nel hai referencias ao castelao, presente nos “ámbitos educativo, administrativo y cultural”. Este mesmo recoñecemento non acontece para “la lengua gallega”, mentres que o leonés resta coa indeterminación ídiomática (lingua, dialeto ou fala?). En fin, de novo a forzada xerarquización lingüística provoca desfeitas legais.   

                No mes de setembro do hogano tivemos a visita en Ponferrada do deputado de cultura da Deputación de León. Este político upeleiro foi quen tivo a iniciativa de defender a súa identidade leonesa fronte ás presuntas manipulaciois e desinfomaciois dos medios de comunicación de Castela. Pois ben, comentando a presenza do idioma galego no Bierzo declarou, através da rede social Facebook, que “claro que sabemos que falais un dialecto galego, pero tamén un dialectos astur-leonés” (18 setembro). Para este político leonesista no Bierzo non falamos o idioma galego senón o dialeto galego, coa súa intención de desprestixiar nosa lingua. El semella saber máis cós filólogos cando estes se refieren ao idioma galego do Bierzo. Os filólogos de hoxe, sexan galegos, asturianos ou bercianos defenden a existencia de tres linguas na rexión berciana. Por suposto que houbo estudosos que teimaron na singularidade teritorial berciana, na súa mestura lingüística, divulgando expresios mui localistas. Son os casos de Antonio Fernández y Morales (dialecto berciano, 1861), Francisco González González (“un nuevo producto hablado, el berciano”, 1983) ou Jesús García Garcia (berciano, 2011).

     

http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es