REFRANEIRO LABREGO DA REXIÓN BERCIANA (1ª PARTE)

REFRANEIRO LABREGO DA REXIÓN DO BIERZO (1ª PARTE),
Por Xabier Lago Mestre, colectivo Fala Ceibe do Bierzo.

falaceibe@yahoo.es

Noutro artigo anterior vimos xa o refraneiro xeográfico da rexión berciana. Agora recompilaremos parte do refraneiro labrego, na lingua galega na súa variedade local berciana. Refraneiro territorial propio que relaciona o calendario relixioso e mailo labrego das tarefas agrarias, gandeiras e cinexéticas.

REFRÁNS BERCIANOS DE XANEIRO.
“Sol madrugador de xaneiro, mete o can no palleiro”
“As berzas de xaneiro gustan a carneiro”.
“A neve de xaneiro, fai o pan no eido”.
“En xaneiro sete lobos no carreiro”.
“Xaneiro xabreiro, febrero esmuriceiro, marzo airoso, abril chuvioso, sacan a maio florido e fermoso, San Xoán claro, Sanata Mariña dalle coa fouciña, agosto dalle co xostro, setembro come e vende”.
“En San Antón a galiña pon, e polas Candelas todas elas”.

REFRANEIRO DE FEBREIRO.
“Durea a mala veciña, o que a neve en febreiriña” (nevaradas de longa duración).
“Febreiriño louco, un día pior que outro”.
“Febreiro merendeiro”.
“En febrero busca a sombra o can, en marzo o can e o amo” (pola calor que pica xa).
“Perdiz en febreiro, búscaa no xebreiro (lugar frío)”.
“En febreiro un rato ao sol e outro ao humero”.
“Anque a Candelaria (2 de febreiro) chore, que deixe de chorar, a metade de inverno está por pasar”.
“Vimos das Candelas e imos para o San Blas (3 de febrero), aproveitaros mociñas que festiñas non hai máis” (en Cuaresma non hai festas).

REFRAIS BERCIANOS DO MES DE MARZO:
“Onde vexas culebra en marzo, verás neve en maio”.
“Marzo sacou a vella ao sol, e matouna dun pedazo”.
“Cando marzo maiea, maio marcea”.
“Polo S. Xosé (19 de marzo), deces e merenda ao pé” (obriga de dar comida ás dez da mañá e merenda aos xornaleiros ao ser os días máis longos).
“Marzo airoso, abril chuvioso, sacan o maio florido e fermoso”.
“Marzo igularzo” (porque se igualan os días e as noites).
“Ollo á perdiz, se canta en marzo, ano feliz” (os bos presaxios do canto da perdiz).
“Marzo espigarzo e abril espigas mil” (sobre augurios de boas colleitas).
“Marzo anidarzo, abril huévil e maio paxaraio” (sobre a reproducción das aves).
“Se marzo vén ao revés, nin deixa pastor nin res”.
“Cando marzo volve o rabo, non deixa ovellas con pelexo, nin pastor deszamarrao”.
“Sol de marzo mata a dama no palacio”
“Se marzo volve o rabo, adeus ó teu gando”.
“Polo vinte de marzo dá o sol unha sombriña e xa canta a anduriña”
“Se ronca ou trona en marzo, apreta a cuba con mazo” (preparación da cuba de viño).
“Marzo marzán, pola mañá cara de rosa, e pola tarde cara de can”.
“Ralva en marzo, bima en S. Xoán, sembra en outubro e collerás pan”.

O Bierzo, novembro de 2009.

http://www.blogoteca.com/obierzoxa
http://www.ciberirmandade.org/falaceive
http://www.partidodelbierzo.com/