FRANCISCO DE QUEVEDO E VILAFRANCA DO BIERZO.
.jpg)
FRANCISCO DE QUEVEDO E VILAFRANCA,
Por Xabier Lago Mestre.
Recentemente os medios de
comunicación informan de que apareceron certas críticas do Francisco de Quevedo
ao conde duque de Olivares no século de ouro. Dito poeta escribiu “Desvelos de
los dichosos para que se conozcan los peligros de serlo y sepan prevenirlos”
(1633). Nesta obra, atopada nos arquivos nacionais de Francia, ataca a política
do valido Olivares. Así acusa ao político, “desdichada sierpe eres” ou “la
venganza es como la abeja que, por dar una picadura que se quita con el lodo,
se da la muerte”. Esta revirada crítica barroca serve para atacar o goberno de
Olivares.
O
curioso é que a devandita obra literaria de Quevedo está dedicada a Fadrique de
Toledo Osorio, marqués de Villanueva de Valdueza, irmao do VI marqués de
Vilafranca do Bierzo, García de Toledo Osorio. O dito Fadrique foi capitán da
armada do Océano. Como tal militar gañou impotantes batallas, casos de san
Salvador de Bahía (Brasil), contra holandeses en el canal de la Mancha, ataques
a berberiscos do norte de África, etc. Os problemas persoais con Olivares
provocaron o pedimento de Fadrique dunha licencia militar. En 1633 o Goberno
reclama o seu reingreso aos navíos, mais o almirante se nega. Olivares ordena a
súa prisión por desobediencia, pouco despois morre (1635).
Polo que se
refire ao seu irmao, García de Toledo Osorio, tivo un destino semellante. Este
foi tamén militar, coma capitán general de Galeras (1623). En tal cargo defendeu Cádiz contra os ingleses
(1625), vitoria contra os franceses en santa Margarita (1636), loitou na
revolta catalá (1640), etc. Olivares criticou que non rematase coa escadra
naval francesa do Mediterráneo cando puido. Máis grave foi a acusación penal
polos 115 cargos formulados contra o VI marqués de Vilafranca. Entre éstes
relataron “adueñarse de las tres quintas partes de las pesas de mar y tierra”,
concretados en 40.000 escudos, e maila acusación de morte a 16 encausados e
executados, sentenciados sen requisitos procesais. Todos estes problemas con
Olivares levárono á cadea coma o seu irmao Fadrique. Cando caeu o conde duque,
en 1643, o noso marqués é reposto no mando das galeras de España, aínda que
morre pouco despois (1649).
Os dous irmaos
vencellados co marquesado de Vilafranca formaron parte da camada guerreira da
Corte española do Século de ouro, a cal tamén integrara ao duque de Osuna. Esta
política belicista quedou clarexa nas diversas guerras internacionais.
Salientamos que García de Toledo Osorio era contrario ao pactismo real con
Catalunya (1640), e demandaba man dura sempre contra os rebeldes, porque se
puede estender “a todos los reinos de su Majestad” y provocar la pérdida “de
España toda”. Ademáis teimaba taxante en que “jamás me convendré en ningún
acuerdo con Cataluña”. Outro tanto acontecerá, xa muito antes, coa revolta de
Venecia (1618), onde o duque de Osuna aliouse co marqués de Vilafranca e
gobernador de Milán, Pedro de Toledo Osorio. Venecia competía con España pola
dominación do mar Adriático, e os castelaos utilizaron a súa política máis
rastreira (guerra, espionaxe, corsarios, redes clientelares, subornos, etc)
para acadar a hexemonía marítima.
Voltamos a Francisco de Quevedo quen, como temos dito, louvou o noso Fadrique, marqués de Villanueva de Valdueza, por ser un gran militar con numerosas vitorias navais fronte aos inimigos do imperio español (franceses, holandeses, berberiscos, etc). O poeta español era belicista, velai as súas verbas ante a decadencia militar, “pensar que en el mundo no ha de haber guerra, es entender que no ha de haber hombres”. Detrás deste pensamento está a cultura cabaleira da época. Coas intervenciois militares hai novos honores nas batallas, gañadas ou estragadas, e mailas mercedes da Coroa (cargos, privilexios, salarios, botins, etc).
Curioso tamén
resulta o vasalaxe de Quevedo aos grandes señores territoriais, caso dos
marqueses de Vilafranca ou duques de Osuna, mentres mira con desdén ao pobo
sometido. Porque nos intelectuais do Século de ouro había muito elitismo. Temos
os exemplos dos escritos literarios de Quevedo. Con relación a Galicia, indica “tierra,
que en España es tenida aun de los mismos españoles en desprezio por ruda,
pobre, bárbara i remota, poco faborezida de naturaleza, fea, con montes i
áspera” (España defendida… 1609). Na súa obra, Parnaso español (1648), continúa
cos ataques antigalegos, “con gran polvareda/ perdimos a don Beltrán./ Y porque
paró en Galicia/ se teme que paró en mal”. E das mulleres galegas, como bo
machista da época, comenta “muy grotescas de facciones y de pelo muy espin, virginidades
monteses, aman a lo jabalí”. Este madrileño tivo o mecenádego financeiro do 7º conde
de Lemos, Pedro Fernández de Castro, iso si, muito respeito polo seu señor e
nada para os vasalos galegos.
O Bierzo, abril
de 2025.
posted by Xabier Lago Mestre at 7:31 a. m.
0 Comments:
Publicar un comentario
<< Home