REFRANEIRO XEOGRÁFICO DO BIERZO (1ª PARTE)
REFRANEIRO XEOGRÁFICO DA REXIÓN DO BIERZO (1ª PARTE),
Por Xabier Lago Mestre, de Fala Ceibe do Bierzo.
Por Xabier Lago Mestre, de Fala Ceibe do Bierzo.
A nosa rexión ten numerosos entes poboacionais, organizados mediante concellos. Todos eles formaron parte da chamada Provincia do Bierzo que tivo continuidade histórica ao longo de toda a Idade Moderna (séculos XVI ao XVIII). Esta Provincia forxou a identidade territorial rexional que chega ata a actualidade. Pero os ditos concellos tamén tiveron a súa conciencia identidaria local. Por iso atopamos diversos sinais desa competencia entre os distintos entes de poboación (barrios, aldeas e vilas). Os chamados ditos territoriais da rexión recollen esas desputas verbais entre os concellos bercianos. Velaí a seguinte recompilación de ditos que reflicten este contexto competitivo entre os pobos.
En conxunturas económicas malas, que provocaron graves crises agrarias xeneralizadas e continuas na rexión, onde faltaba o esencial alimento, resultaban frecuentes as acusacióis de ladróis entre pobos que desputaban polo que consideraban seu.
“Si vas a Toreno,
guarda la alforja y el perro.
Si vas a Librán,
guarda la alforja y el pan”.
“San Pedro de Trones
corenta veciños
cinquenta ladróis”.
“Paradela, mala terra,
Chana peor que ela,
en Borréis preguntaréis,
e en San Xoán xa o veréis”.
Nun contexto histórico cheo de ideoloxía cristiá os ataques fundaméntanse no maniqueísmo relixioso.
“Gente de Los Barrios,
gente de los diablos
matan a los bueyes
y aran con cristianos”.
A peculiar situación xeográfica e montañosa de moitos pobos do Bierzo estimula o inxenio á hora de incidir no illamento periférico. Noutros casos prodúcese unha pacifica delimitación entre eles.
“Semos de Primout
onde o sol nunca entrou
e unha vez que entrou
nos pasmou”.
“Saceda, Noceda, Castrillo y Marrubio,
cuatro lugares que Cristo no anduvo”.
“Camponaraia naraia,
e a un lado Naraiola,
e un poco máis abaixo
Carracedo e as Colonias”.
As festas patronais tamén enchen o orgullo colectivo e local, por exemplo cando se teñen bos gaiteiros. Outro tanto acontece coas feiras, que favorecen o xolgorio.
“Esta gaita é de Vilar,
e o que a toca de Aceiro,
o que a queira romper
que se confese primeiro”.
“Xente de Frieira, xente de feira”
Os bercianos aproveitan o refraneiro para salientar as riquezas agrarias que hai na rexión. “Os de Orellán sempre dan; a mañá peras, a mediodía pan con peras e á noite peras con pan” (sobre a abundancia de peras do pobo). A exaltación do viño local non pode faltar. “O viño de Cacabelos fai cantar aos vellos”. “Din que Paradela no figura no mapa, pero bebiendo viño sabe dela ata o Papa”. “O Bierzo ten fama do viño e do augardente, das mulleres fermosas e dos homes valentes”.
O Bierzo, setembro de 2009.
posted by Xabier Lago Mestre at 3:02 a. m.
1 Comments:
"Trones" parece que tinha que rimar com "ladrois". Nom será que antano si rimaba? Puido ter sido Troes ou Trois o nome antigo do povo? O "n" intervocálico non tinha que ter caído? Mesmo puido ser que a pronúncia de Trones fose [trois] ainda que sempre se reprensentase na escrita coa forma máis latina ou conservadora de Trones? (é o que ocorre con moitos Vila, que se seguiron escribindo Villa pero pronunciában-se [vila]
Unha salva de palmas para os que estades currando este tema. Os méus parabens!
Publicar un comentario
<< Home