jueves, marzo 28, 2019

FALA CEIBE DO BIERZO EN MANIFA DE LA ESPAÑA VACIADA.


EL COLECTIVO FALA CEIBE DO BIERZO
ASISTE A LA MANIFESTACIÓN
LA ESPAÑA VACIADA EN MADRID.

Este domingo por la mañana, 31 de marzo, está convocada en Madrid la manifestación de la España Vaciada. Esta movilización rural será comandada por Teruel Existe y Soria Ya, y  asistirán plataformas de las comarcas de Baeza, Linares, Guadix, Zamora, Bejar, etc. El Bierzo estará representada con la asistencia del colectivo Fala Ceibe do Bierzo.

                Desde El Bierzo queremos denunciar la despoblación generalizada de nuestras localidades, especialmente las montañosas, de las que no se libra ni la capital ponferradina. Los pueblos soportan desde el siglo pasado la emigración continua de sus habitantes hacia lejanos centros urbanos peninsulares (Madrid, Barcelona, País Vasco, Valladolid, etc). El Bierzo resistió ese éxodo demográfico con las inversiones del capitalismo minero  y energético. Pero en el siglo XXI todo se agrava por la crisis carbonífera y la baja de los precios agroganaderos impuestos por el capitalismo internacional.


POR LA ORDENACIÓN TERRITORIAL COMARCAL

                El Estado de las Autonomías ha creado las comunidades autónoma y ha mantenido la vieja división en provincias que no han servido para reordenar territorialmente Castilla y León. De esta forma sólo se ha favorecido a las capitales provinciales. La concesión legal de la Comarca de El Bierzo ha sido insuficiente porque ha carecido del desarrollo competencial y la financiación adecuada.

                Las localidades rurales de la región de El Bierzo sufren la carencia de servicios públicos (cierre de escuelas y consultorios médicos, falta de transporte público, sin acceso a internet, supresión de oficinas bancarias, etc). Los poderes políticos no son capaces de ordenar la prestación de estos servicios públicos, favoreciendo así la centralización administrativa y territorial.


EN APOYO DE LAS PEDANÍAS.

                También el poder político de las pedanías bercianas ha sido atacado. Recordemos los obstáculos administrativos derivados de la Ley de racionalización y sostenimiento de la administración local (2013). Son ya numerosas las restricciones que existen a la explotación de los bienes comunales (agua, montes, medioambientales, etc). Hay una clara dinámica desarticuladora contra los gobiernos locales más rurales, caso de las pedanías.

PÉRDIDA DE LA IDENTIDAD CULTURAL Y LINGÜÍSTICA.

                Otra problemática específica de El Bierzo es la pérdida progresiva de la cultura y la lengua gallegas. La despoblación rural supone la desaparición del patrimonio material e inmaterial secular. La falta de hablantes y el envejecimiento impiden la transmisión intergeneracional de nuestra cultura minorizada. Nuestra herencia idiomática comprende las falas, léxico, fonética, toponimia… También la literatura oral (contos, adiviñas, lendas…). Además de las tradiciones populares (entroidos, maios, magostos…), el folclore (música, canciois, muiñeiras…), la ordenación territorial (vilas, aldeas, barrios, feiras…), el dereito consuetudinario (veceiras, agras, brañas, regos, etc


                Por todo lo comentado, se hace necesario la movilización de la España Vaciada más que nunca. Desde El Bierzo demandamos una nueva reordenación territorial, alternativa a las anticuadas provincias de 1833, que sólo favorecen el centralismo capitalino. Es necesaria otra  ordenación comarcal para garantizar la prestación de servicios públicos en todos los territorios peninsulares. Además urge establecer una discriminación material positiva para las zonas rurales y montañosas (inversiones públicas y privadas, fiscalidad, fomento repoblación, etc.

Javier Lago Mestre, portavoz del colectivo Fala Ceibe do Bierzo
Tfno. 695344293 falaceibe@yahoo.es

www.obierzoceibe.blogspot.com

http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

lunes, marzo 18, 2019

EL BIERZO EN LAS CORTES DE 1821


EL BIERZO EN LAS CORTES DE 1821.
por Javier Lago Mestre.

Las Cortes Extraordinarias, en la sesión de15 de octubre de 1821, debatieron sobre la provincia de El Vierzo. El diputado Romero Alpuente reconoce la capitalidad histórica de Ponferrada. De ahí que se pregunte sobre “¿por qué la Comisión no respeta este derecho de Ponferrada como en los demás pueblos que han sido capitales?”. Alega que hay dos conventos, varias casas del ayuntamiento y comercio, “de suerte que en todo excede a Villafranca”. Y lo más importante es su situación geográfica que facilita el acceso desde los pueblos. Por todo ello reclama la capitalidad para Ponferrada en vez de Villafranca.

            Por su parte, el Sr. Clemencín reconoce que la Comision de Gobierno sí propuso inicialmente a Ponferrada como capital provincial. Seguidamente el político pasa a relatar las razones a favor de Villafranca. Entre ellas su mayor población, su centralidad territorial, facilidad de las comunicaciones, “punto sumamente importante para el buen gobierno de las provincias”. Además Villafranca está en el camino real que va de Madrid a Galicia, lo que se consideraba muy importante para la rápida transmisión de las políticas del régimen liberal. La abundancia de edificios públicos fue otro factor a favor de Villafranca.



            La nueva intervención del Sr. Peñafiel se centró en el tema de la territorialidad de la nueva provincia. Sus 86.000 almas eran pocas para ser considerada provincia, de ahí que proponga una mayor extensión. Se propone la agregación de valles de Valdeorras y Conxo, en razón de su pertenencia al obispado de Astorga. Los primitivos límites en el puente de la Cigarrosa, según este político, deberían extenderse por Valdeorras, Conxo y O Bolo. Esta nueva amplicación territorial favorecería la centralidad y capitalidad provincial de Ponferrada. La propuesta de Peñafiel es que se reunan todos los pueblos de Valdeorras en un solo partido y provincia, “para quitar todo motivo de rivalidad y desavenencia”. Sólo faltó la posible inclusión de Laciana.

            Otra participación política fue la del Sr. Subercase. Este alega que el camino principal de Villafranca sirve para sacar los productos autóctonos, tanto de El Bierzo como de Valdeorras, hacia otras provincias vecinas. Insiste en que las comunicaciones son mejores por el camino real a Villafranca que por la ribera del Sil a Ponferrada. También defiende la mayor centralidad de la villa del Burbia frente a Ponferrada, Según él los habitantes de Valdeorras están más cercanos a Villafranca, y añade los vínculos de amistad. Reconoce que la salida del vino valdeorrés es por Villafranca. Por todo ello reclama la capitalidad provincial para esta villa.




            Finalmente las Cortes declararon capital de la provincia a Villafranca. Ponferrada perdió su capitalidad histórica que tenía desde la creación de la provincia por los Reyes Católicos en 1486. Además, la provincia de El Vierzo dejó de ser tal para llamarse de Villafranca, en una nueva muestra de centralismo liberal que eliminaba las denominaciones territoriales históricas. También hubo otro debate paralelo en El Bierzo, comandado por Villafranca y Ponferrada, que buscaron apoyos a sus respectivas capitalidades ente los pueblos de la región.

O Bierzo, marzo de 2019
www.instagram.com/bierzoxa6
www.facebook.com/javierlagomestre



http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

viernes, marzo 01, 2019

REFRANEIRO BERCIANO DOS MESES DE MARZO E ABRIL.


REFRAIS BERCIANOS DOS MESES DE MARZO E ABRIL
polo Coletivo cultural Fala Ceibe do Bierzo.
falaceibe@yahoo.es

“Marzo sacou a vella ao sol, e matouna dun pedazo”.
"En marzo a veleta nin dous días está queda".
“Cando marzo maiea, maio marcea”.
“Polo S. Xosé (19 de marzo), deces e merenda ao pé” (obriga de dar comida ás dez da mañá e merenda aos xornaleiros ao ser os días máis longos).
“Marzo airoso, abril chuvioso, sacan o maio florido e fermoso”.
“Marzo igularzo” (porque se igualan os días e as noites).
"Marzo marzudo, mete as barbas no cu".
"Auga de marzo, pior que a mancha no paño".
“Se marzo vén ao revés, nin deixa pastor nin res”.
"Auga en marzo, herbazo"
“Cando marzo volve o rabo, non deixa ovellas con pelexo, nin pastor deszamarrao”.
“Sol de marzo mata a dama no pacio” (sol de marzo traizoneiro).
"Pola Encarnación (25 de marzo), as últimas xeadas son" (S. Castelao Diñeiro)


                SOBRE OS ANIMAIS DE MARZO:
“Onde vexas culebra en marzo, verás neve en maio”.
“Ollo á perdiz, se canta en marzo, ano feliz” (os bos presaxios do canto da perdiz).
“Marzo anidarzo, abril huévil e maio paxaraio” (sobre a reproducción das aves).
“A culebra en marzo, a neve en maio” (relación de calor en marzo e frío en maio).
"Marzo marcero, pola mañá cara de rosa e pola tarde cara de can".
“Pascuas marcíais, famentas ou mortais”.
"De marzo á metade, vén a anduriña e o tordo vaise".
“Polo vinte de marzo dá o sol unha sombriña e xa canta a anduriña” (chegan as anduriñas).

                SOBRE OS TROCOS BRUSCOS DO TEMPO:
“Marzo marzán, pola mañá cara de rosa, e pola tarde cara de can”.
"Marzo marcial, de día cara de gocho e de noite cara de can".
"Marzo marceador, que de noite chove e de día fai sol"
“Marzo marcial, de día cara de cocho, de noite cara de can”
"Marzo louco, se malo é un día pior é o outro".
"Se marzo vén ao revés, non deixa pastor nin res".
"Pola Encarnación (25 marzo) os últimos xeos son"


                CONSELLOS AGROGANDEIROS DESTE MES.
"Horta de marzo, cesta no brazo"
"Marzo amola e abril esfola".
"Se queres ver a túa viñaregalada, fai a poda en marzo e en abril a cava".
 “Se ronca ou trona en marzo, apreta a cuba con mazo” (preparación da cuba de viño).
“Marzo espigarzo e abril espigas mil” (sobre augurios de boas colleitas).
“Se marzo volve o rabo, adeus ó teu gando”.
“Ralva en marzo, bima en S. Xoán, sembra en outubro e collerás pan”.
“O que queira ovellas catro, rapeas no mes de marzo”
"Cada cousa no sou tempo, i o aire no mes de advento".
"Todo o excusa o allo, menosa pica de marzo".

                CHEGOU A CUARESMA DE MARZO.
"Adeos martes de entroido, adeos meu amiguiño, asta domingo de Pascoa non comerei máis touciño".
"Gran pesar me pone con su venida la Cuaresma dolorida"
"La Cuaresma y la justici para los ruines"
"La Cuaresma y la cadena para los pobres hecha"
La Cuaresma solose hace corta al que tiene que pagar en Pascua"
"Para el pobre la Cuaresma para el rico el carnaval"



REFRANEIRO DO MES DE ABRIL:
“En abril augas mil, pero que caiban todas nun barril” (pola xusta caída de augas).
“Se queres ovellas mil, rapa en abril; se queres ovellas catro, rapa en marzo”.
“Cando entra o sol en Aries, crecen os días e múdanse os aires”.
“En abril augas mil” (O Bierzo é un país moi chuvioso).
"En abril déixame dormir, que en maio de sono me caio".
"As chuvias de abril e maio son as mellores do ano".
“Choiva para vos todo o ano, e para min en abril e maio” (malos desexos para os demais).
“Entroido o sol, Pascua o tizón”.
"Abril rematado, inverno ido".
"Abril frío, pan e viño" (mes bo para as colleitas posteriores).

CONSELLOS AGROGANDEIROS DO MES:
“Polo san Xorxe (23 de abril), nin na terra nin no pote” (polos garabanzos, segundo Fernando Bello Garnelo).
"En marzo, podar e cavar, se queres colleitar".
"Abril renegril, mete o gocho no seu cubil, o ovella no seu cortello e o boi no seu carril".
"Os garabanzos por S. Marcos (25 abril) nin nacidos nin no saco"
“Se queres ter bon millo, por San Marcos (28 de abril) nin nacido nin no saco.

REFRÁIS SOBRE ANIMAIS.
“O que queira ovellas mil, rapeas no mes de abril”
“Se o cuco canta o vinte de abril, é que está enfermo ou vai morrer”.
"Abril ten cara de beato e uñas de gato" (pola variación do tempo climatolóxico)
“Mañás de abril, deixa de máis durmir” (polas mañás de moita chuvia).
"Abril e maio son as chaves de todo o ano".
“Pascuas marcíais, fames e mortandades”.
“En abril, espigas mil”.   
"Se trona en abril, o viño non cabe non barril".

"Arboriños que estades en flor, librádeos da Encarnación (25 de abril) polo frío".

O BIERZO, FEBREIRO DE 2019
www.facebook.com/javierlagomestre


http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es