AS CEMENTEIRAS BERCIANAS VECIÑAS.

AS CEMENTEIRAS BERCIANAS VECIÑAS,

Por Javier Lago Mestre,

Autor libro El Bierzo provincial.

Temos atopadas varias fotos antigas das cementeiras bercianas de Toural dos Vaos e Parandoes. Estes achádegos serven para dar a coñecer esas instantáneas ao grande público, porque a nosa cultura é todos, e de paso, amosar un artigo con algúns comentarios. As ditas fotos aéreas son da década dos anos cincuenta, polo tanto en branco e negro.

            A mediados do século XX había un gran desenvolvemento industrial na rexión do Bierzo. Velaí a existencia das minas de carbón e ferro, os ferrocarris de Renfe e MSP. Ademais existía muita necesidade de cemento para a construcción de encoros hidroeletricos ao longo do río Sil, as canles de Cornatel, Sil alto e de rego do baixo Bierzo, as térmicas de carbón, fábricas, edificios urbanos, etc.

            O desenvolvemento deste capitalismo industrial precisaba de materiais cercanos. Son os casos do ferro, carbón, auga, madeira e cemento. Todas esas construcioes anteditas precisaban de cemento. No Bierzo destacaron as cementeiras de Cosmos, en Toural dos Vaos, e Bergidum-Vilafranca, en Peranzaes. Ambalas dúas unidas polo ferrocarril de Toural para Vilafranca. Un pequeño ferrocarril que en principio tiña previsto dous proxectos anexos para Galicia. O primeiro para continuar para Asturias (Vilaodrid e Ribadeo), e o segundo ramal, a conexión por Becerreá para la capital de Lugo. Por desgraza non se levaron a bo porto polo seu custo e escasos beneficios económicos capitalistas.

            Na foto da cementeira de Parandoes podemos ver a vinculación co ferrocarril. Ten un apartadoiro para trens cementeiros polo sur. Tamén existe ao norte o cableado para o transporte dos baldes que baixaban da canteira do monte Cotrón. A cementeira estaba perto das canteiras da Mirandela e Penabranca. Tamén na instantánea vemos as estradas para Vilafranca, Vilela, Viladecáns e Toural dos Vaos. Chegado o seu momento, a fábrica de Parandoes tivo a dura competencia da outra cementeira sureña cunha mellor canteira. O peche da cementeira sita en prado Sordo, permite hoxe desfrutar das paraxes de Rebolas, Xardín, Cortinas, Fonte Moral, Racela, etc. 

A cementeira de Cosmos existe desde novembro de 1924. Sita nas paraxes de sta. Olalla e san Martín, o seu complexo industrial ten evolucionado muito. En 1927 tiña tres fornos que queimaban o mineral e en 1965 construen outro forno máis. Primeiro tivo un cableado para traer o mineral nos baldes, mais en 1970 fíxose unha cinta transportadora, que evitou os perigos pola perda de carga dos baldes. A canteira está nos pagos de Novalín e Valdecerexais e fonte do Souto. O mineral xa na cinta transportadora atravesa as paraxes de Porcalla, Carril e Carrúa da Rata. E non podemos esquecer que houbo outra canteira cercana, Penamala, nos lugares de Salgueiro e Barrosín, pertecentes a Paradela do Río, xunto á estrada para Valdeorras. Foi pechada polos perigos de desprendementos de pedras sobre os autos.

LUITA POLA CAPITALIDADE MUNICIPAL.

            Aproveitamos a ocasión para recordar outros aconteceres históricos paralelos. Referímonos aos conflictos pola capitalidade municipal que ten ben estudado M. Rodríguez y Rodríguez. Toural dos Vaos medrou por mor do ferrocarril e maila fábrica cementeira. Isto supuxo elevar a categoría do seu núcleo urbano. Por iso xurdiron as discrepancias coa antiga capital, Viladecans. Ante este conflito institucional e territorial, temporalmente leváronse os servizos administrativos para Parandoes , barrio Tesedo (1900), ademais de establecer nel a feira, un lugar intermedio, e ben comunicado por carreteira e ferrocarril. En 1926 se tramita el cambio de denominación municipal e mailo establecemento da sede capitular en Toural dos Vaos. Mais xurdiron as protestas das veciñanzas de Valtuille, igrexa de Campo e Viladecáns por ese traslado da sede municipal alegando a lonxanía. O propio Gobernador de León tomou resolución a favor da capitalidade de Toural.   

            O comentado conflito municipal pola capitaldiade non foi o único na rexión do Bierzo. Algo semellante sucedera con outras poboaciois ferroviarias. Son os casos de Congosto e san Miguel de las Dueñas (centro mineiro do ferro), tamén entre Torre do Bierzo e Albares (antiga capital), ou entre Torre e Brañuelas pola Silva e Montealegre que querían ser bercianos.

O Bierzo, febrero de 2023.

http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es