lunes, mayo 25, 2009

DIALECTOLOXÍA GALEGO-BERCIANA


DIALECTOLOXÍA GALEGO-BERCIANA,
Por Xabier Lago Mestre, de Fala Ceibe do Bierzo.



A lingua galega falada no Bierzo ten certas especificidades filolóxicas que paga a pena comentar polo seu interese social. Dende logo non compartimos denominacións terminolóxicas referidas ao dialecto berciano, galego-leonés ou galego-berciano porque ese pretendido dialecto rexional non é tal porque non ten unidade filolóxica minimamente esixida. Pola outra banda, cando os falantes se refiren ao seu chapurreao do Bierzo, dicimos que esa mesma denominación se utiliza en diversas comarcas de Galiza para denominar as súas falas locais e incluso nas comarcas aragonesas. O profesor Francisco Fernández Rei indica ao respecto “que aínda hoxe moitos falantes digan espontáneamente que non falan galego auténtico, senón un galego chapurrado, e que o galego cerrado se escoita en tal ou cal lugar, que con frecuencia se asocia cun sitio ou cunha zona moi distante xeograficamente de onde é a persona investigada, lugar unido moitas veces á idea de atraso e resticidade (…)” (Dialectolóxía da lingua galega, 1990).


O catedrático de Santiago fai un estudo dos bloques lingüísticos da lingua galega do noroeste peninsular. O Bierzo queda comprendido no bloque oriental, e dentro deste na área oriental-central, compatindo espazo coas subáreas A Fonsagrada-O Courel-O Bierzo e Valdeorras-Viana. Ao norte linda coas áreas asturiana, ancaresa e ao sur a área zamorana.


A área ancaresa comparte características coa áreas asturiana e zamorana. Así o ancarés forma palatización de a tónico: irmä, pèdre; dobre acentuación: buscar, cólmëa; existencia de vocais nasalizadas: cadea, madría; gheada en amigho, ghalo; aspiración de –s postnuclear; cheísmo; pretérito dos verbos en –er (colliu, collimos, collirla…); o artigo masculino singular l´ en posición antevocálica (l´horto); os demostrativos estos, esos, aquelos; posesivos meu(s), tou(s), sou(s),mia(s), túa(s); alomorfo l do pronome átono o tras forma verbal rematada en vocal ou ditongo (sintol, víul, deixóuel);formas verbais collí, partí, dixe, sen o –n propio do galego común; pretérito dos verbos en –ar (cantèche, cantèmos, cantèstestes).


A lingua galega da rexión do Bierzo ten diferencias entre dúas zonas, a oriental e a occidental. As formas baxo, caxa son máis utilizadas na oriental e menos na occidental, mentres que baixo e caixa se usan máis na occidental que na outra. O -L- e o -N- permanecen na zona oriental e pérdense na occidental. Plural en cais e ladrois no occidente e caes e ladroes no oriental. Colliu, collira, collise predominan na oriental. Colleu, collera e collese imponse na occidental. Acentuación paroxítona en cantabamos e cantaramos na zona occidental. Acentuación proparoxítona en cantábamos e cantáramos máis no oriente. Desinencia –ste no pretérito no oriente, mentres que desinencia –che no occidente.


O lindeiro oriental do idioma galego na rexión berciana os filólogos a fixan na divisoria dos ríos Cúa e Sil, e máis ao sur coincide cos límites administrativos entre as provincias de Ourense e León. De novo seguimos a Francisco Fernández Rei para comentar que, a pesar do descrito dialectismo do idioma galego do Bierzo, “convén salienta-lo feito de que a unidade do galego vivo é moi grande; non pode falarse de fragmentación dialectal ó non sentiren os falantes como profundas e definitorias as diferencias lingüísticas, o que non quere dicir que o estudioso da lingua galega non poida delimitar áreas lingüísticas (…)”.


O Bierzo, maio de 2009
www.obierzoceibe.blogspot.com

http://www.blogoteca.com/obierzoxa
http://www.ciberirmandade.org/falaceive
http://www.falaceibe.tk
www.ciberirmandade.org/falaceive
www.partidodelbierzo.com

8 Comments:

Anonymous viladem said...

No existe tal dialectologia galego-berciana.
El Bierzo no es galicia y aquí no habla nadie gallego.
Todo es una farsa.

8:24 a. m.  
Anonymous viladem said...

La foto con el horario y paradas de los autobuses urbanos,quedó de rechupete.

6:05 a. m.  
Anonymous Anónimo said...

No estoy de acuerdo. Creo que se debería estudiar más a fondo este asunto.

No puedo afirmarlo, pero si percibo una unidad dialectal en El Bierzo que, debido a lo extendió del mismo, tiene mayor o menor influencia galega o asturleonesa según se va de Oeste a Este.

Probablemente se haya perdido hasta la posibilidad de estudiarlo. El castellano reina plenamente y solo el gallego se le resiste en las zonas más cercanas a la comunidad galega.

Sería muy interesante que, desde una óptica académica se profundizara en ese estudio del dialecto berciano. No podemos despacharlo ni con estudios no profundos ni con percepciones como la mía.

Y, en respuesta al primer comentario, negar la realidad no hace que sea cierta la negación, eso es una estupidez y puede ser síntoma de problemas de aceptación de problemas o realidades que no se ajustan al propio interés. Nos guste o no, la realidad no cambia porque se niegue.

6:28 a. m.  
Anonymous Anónimo said...

Pues eso, El Bierzo es leonés.

3:04 p. m.  
Anonymous Anónimo said...

Vamos a ver lo que no podemos negar es que el bierzo es de León,porque sería negar lo evidente.
Lo que pasaque por su cercanía constumbres, pasados nos vinculemos mas con galicia....
Con lo que si discrepo es con lo que he leido con referencia a que el Bierzo tiene su propio dialecto....bueno la designan como dialectología galego-berciana....existe el gallego y el castellano aunque si que es verdad que en el bierzo contaminamos ambos, es decir castellanizamos el gallego,o como bien se dice en la zona chapurriamos el gallego.

3:23 a. m.  
Anonymous Anónimo said...

Estes debates son estúpidos. Todos os que escriben aquí dicindo cousas como...

-Aquí no habla nadie gallego.
-Probablemente se haya perdido hasta la posibilidad de estudiarlo. El castellano reina plenamente y solo el gallego se le resiste en las zonas más cercanas a la comunidad galega.

...son fatadas que demostran que os que as dicen nin falan galego nin teñen, basicamente, nin puta idea do tema. Ademais, que hostia ten que ver que O Bierzo sea de León? Pois claro que o é. E que? Que carallo ten que ver? En León non solo se fala castellano, fatos. A ver se o entendeis dunha puta vez.

Eu son berciano, eu falo galego. Eu cuando vou a Lugo entendo a xente perfectamente e ellos enténdenme a min, e cuando vou a Astorga (por non dicir Bembibre) non me entende nin Dios. O galego do Bierzo existe, vive e é galego. Seguide negando as cousas e o evidente. É o único que sabeis facer.

Firmado, un descendente de Quilous, non Quilós, que non o dice nin Dios (Cacabelos).

4:05 a. m.  
Blogger Xabier Lago Mestre said...

grazas polas vosas visitas e opinióis que dende O Bierzo agradecemos, como non pode ser doutro xeito. O debate lingüístico enriquece a nosa cultura galego-berciana.

1:17 a. m.  
Anonymous Anónimo said...

Es más apostaría que todos aquellos que dicen que El Bierzo es Leones, que es cierto y nada lo va a cambiar, en cuanto a dialectos o idiomas, como digo apostaría que si ven un testo en Lliones no se enteran de la misa la media, en cambio en Galego seguro que lo entienden casi todo, obviamente dime ahora de donde estas mas cerca en el habla (castellano a parte).

5:53 a. m.  

Publicar un comentario

<< Home