A CUESTIÓN BERCIANA, POR DANIEL BERNARDO VIVERO

A cuestión berciana

POR DANIEL BERNARDO VIVERO

O Bierzo é un dos suxeitos políticos máis característicos e curiosos do Estado Español, máis que Catalunya e moito máis ca Galiza. A súa identidade, meramente provinciana, fai das súas reivindicacións algo que poucas veces se viu na Historia Política de España. A pesar de que as bercianas están inmersas nunha autonomía que a moitos non representa, non hai apenas mostras desa dominación cultural que Castela fai con tanta facilidade. No Bierzo a xente fala a súa lingua sen prexuízos e sen protestaren por non se entender entre eles, porque se entenden.

A INXERENCIA GALEGA

Pola contra, hai un elemento que si preocupa aos bercianos e lles causa un profundo rexeitamento ante o que chamaremos “a cuestión berciana”. Ese elemento non é máis que o dominio que os galegos que inmigramos, tratamos de impoñerlles aos seus habitantes. Por desgraza, aqueles galegos que vivimos no Bierzo somos –practicamente- os únicos que loitamos duro pola lingua galega. Esta é a anomalía política máis importante no Bierzo, que non conta apenas cun respaldo social ou político (tan só o PRB se preocupa desta cuestión e a súa representación non vai máis aló duns poucos concelleiros en Ponferrada).

Como diciamos ao principio, a cuestión berciana é meramente provincialista e, nalgúns casos, con aproximacións autonomistas. A presenza de iniciativas provenientes de partidos coma o BNG cabrea a unha boa parte da poboación, non queren relacionarse co nacionalismo galego de ningunha forma. Esta reflexión é cíclica, non queren achegarse ao nacionalismo porque son rexionalistas e buscan a identidade propia, non a galega.

NIN GALIZA, NIN CASTELA, QUE(N) SOMOS?

Cando a un berciano se lle pregunta de onde é responde que é berciano. Non imos atopar neles –case nunca- a identidade galega ou a castelá, tampouco a leonesa. A pesar de que o movemento bercianista. Aproximadamente un 30% dos bercianos falan galego, si, pero só un 0,7% quere pertencer a Galiza segundo varias enquisas. A cuestión berciana do idioma vai máis alá do nacionalismo galego e do propio rexionalismo berciano.

O primeiro problema está na particular obsesión de moitos centros educativos en desprestixiar ao galego. Desde Vilafranca ata Ponferrada son moitos os mestres e profesores aos que non lles gusta que se imparta a súa lingua. Son profesionais chegados desde outras partes de Castela e León que non entenden a cuestión berciana e, polo tanto, impoñen a súa identidade lingüística aos alumnos do Bierzo. “Con el gallego hay que traducirlo todo...”, “Y esto en Castilla... ¿de qué te sirve?”... son só algunhas das falacias máis populares entre algúns dos docentes que traballan nos nosos centros.

O segundo problema que ten o galego no Bierzo é a outra parte, o totalitarismo imposto polos docentes que chegan desde o outro lado do Porto do Cebreiro, aqueles que buscan que o galego sobreviva cunha actitude desesperada. Fan ben, evidentemente, ao intentar salvar á lingua dunha diglosia que a afoga, pero a actitude que demostran non é para nada beneficiosa. Esta actitude case imperialista fai que moitas persoas que non falan galego de forma natural se sintan ameazas, aínda que esta percepción estea equivocada é a que moitos profesores de Galiza dan aquí.

Polo tanto, para rematar, debemos ter en conta unha serie de cousas sobre o Bierzo se queremos entender cara onde camiña a rexión e a lingua:

1.      A lingua galega pode ser salvada mediante políticas moderadas e de inmersión lingüística periódica, sen enfados nin inxerencias políticas do Parlamento galego, sen xurisdición na Comarca. O Bierzo ve a estas iniciativas como algo que pretende conquistalos.

2.      Valentía do Consello Comarcal do Bierzo ante a diglosia que afoga á lingua do 30% da poboación. A Xunta de Castela e León está a violar o artigo número 5 do seu Estatuto de Autonomía de maneira sistemática desde o ano 2015 (apoio de Ciudadanos no Goberno Rexional). Se o Consello Comarcal o denuncia ante os tribunais podería mesmo suspenderse a autonomía de Castela (aínda que a nosa cuestión non é tan popular como a catalana).

3.      Maior propaganda. A organización de iniciativas en prol da cultura no idioma galego provocará unha maior aceptación da lingua entre os habitantes do Bierzo (sobre todo na súa parte Oriental, onde a porcentaxe de galegofalantes é mínima).

En conclusión, máis políticas desde o Bierzo, nin desde Galiza nin desde Castela.

O Bierzo, xuño de 2019