BIERZOGAL MÁIS INSTITUCIONAL.
BIERZOGAL MÁIS INSTITUCIONAL,
Por Javier Lago Mestre,
autor libro EL BIERZO PROVINCIAL.
Un ano máis celebramos o Día do
galego no Bierzo. O 9 de marzo festexamos o nacemento de frei Martin Sarmiento,
o grande erudito do século XVIII, vencellado coa nosa rexión. Os falantes
sentímonos moi fachendosos por manter a vitalidade da nosa lingua tradicional. Idioma
que nos une con Galiza e que se fai internacional co portugués. Neste senso os
bercianos temos que valorizar máis a importancia de ver a nosa lingua
normalizada nos territorios lusófilos.
Durante
séculos o galego do Bierzo estivo restrinxido nos eidos familiar, veciñal e
rural. Sucesivas políticas estatais mermaron o uso institucional do galego ante
a oficialidade do castelán. Ademais, desde a metade do XX a emigración
económica forzou a masiva perda de falantes. Sen embargo, coa mudanza deste
milenio chegou a hora de reivindicar dereitos lingüísticos. Velaí o
recoñecemento do galego do Bierzo no Estatuto de autonomía de Castela e León e
tamén na Lei autonómica da nosa Comarca.
A
nivel institucional salientamos o caso do ensino do galego. As comunidades
escolares demandaron poder estudar galego nos seus centros. Tras moita presión
social, as autoridades educativas cederon e permitiron ofertar galego. Aínda houbo
que agardar a sinatura dos protocolos entre a Xunta de Galicia e a Junta de
Castela e León para executar a necesaria política educativa. Así o alunado
berciano xa pode demandar o ensino do galego de xeito voluntario.
Agora
ben, os problemas escolares continúan. Non se entende que no Bierzo occidental,
territorio histórico galegofalante, haxa hoxe centros escolares onde non se
oferta este idioma. ¿Por qué non se imparten clases de galego na Veiga de
Valcarce, Quilous, Carracedelo, Fabeiro ou na Veiga de Espiñareda?. A razón é
clarexa, ainda hai resistencias internas nos propios centros escolares á oferta
lingüística galega. Isto é así polos medos ao bilingüismo, prexuízos persoais,
etc. Por todo isto hai que esixir que o galego sexa de oferta obrigatoria nestes
centros, e de demanda voluntaria para o seu alunado.
A
política oficial sempre trata ás minorías lingüísticas con trampas. Non nos
queren conceder dereitos lingüísticos plenos, através da declaración de
oficialidade para o galego. Por iso xogan cos falantes, e recoñecen dereitos
linguïsticos parciais, moi restrinxidos. Con esta peculiar estratexia política
foránea o uso institucional do galego nas administraciois públicas é mínimo.
Na
rexión berciana temos varias instituciois locais, casos do Consello comarcal,
concellos e pedanías. Por suposto hai que deixar aparte a Deputación de León,
que gasta cartos públicos para a promoción do leonés mais nada para o galego. O
seu Instituto leonés de cultura considera o noso idioma foráneo. Para León os bercianos
somos leoneses cando pagamos os seus impostos, e perigosos galegueiros cando
falamos nosa lingua.
As
anteditas tres instituciois locais non teñen diñeiros para o uso administrativo
do galego. Alén desta problemática hai que unir esforzos. O Consello comarcal
ben podería crear un Servizo lingüístico de fomento do uso administrativo do
galego nos entes locais bercianos. As súas funciois serían de tradución,
ensino para empregados públicos,
elaboración de documentos bilingües, páxinas web, redes sociais, propaganda
institucional, etc. Por suposto, convén sinar un novo convenio
interinstitucional coa Xunta de Galicia para crear ese Servizo lingüístico
berciano.
Os
nosos entes locais poden facer moito máis polo galego. Recordemos que hai unha
toponimia que debe ser protexida. A nosa lingua galega tradicional fundamenta os
nosos topónimos históricos. Sen o recoñecemento político e xurídico pode ser
progresivamente castelanizada. Así acontecera cos castrapos, río Valcarcel,
castelo de Cornatel, Barjas, Sotelo, Pereje, etc. Necesitamos a colaboración da
Comisión toponímica de Galiza para normalizar os nosos nomes históricos.
Se
queremos normalizar o noso idioma galego no Bierzo necesitamos a axuda de
Galiza. Illar a nosa cultura galega por problemas políticos é unha condena de
morte. Temos o caso do turismo rural. Vilafranca tiña que aproveitar máis os
vincallos galegueiros. Son os salientables casos de frei Martín Sarmiento,
etnoturismo e mailo señorío Lemos-marquesado (castelos, mosteiros…) que ben
poderían atraer centos de turistas galegos coa axeitada difusión interrexional.
A
promoción turística conxunta con Galiza cómpre facela. Referímonos aos casos
dos Ancares, Serra da Enciña da Lastra, explotaciois romanas das Médulas e
Valdeorras, minas wolfran, rota Sileste, camino de inverno, etc. Non podemos
rachar territorios vecinos por políticas aloucadas feitas en Valladolid e León.
A lóxica turística non ten lindeiros administrativos no alto das serras
comentadas. Que o que une o turismo non o desfagan as políticas localistas.
Necesitamos recuperar roteiros comúns e continuados, con sinalización na lingua
tradicional galega. Novas estradas e camiños que beneficiarán tanto a Galiza
coma ao Bierzo.
De
remate, outras instituciois menores poderían facer máis polo galego. O
Instituto de Estudios Bercianos e mailo Consorcio da Reserva da Biosfera dos
Ancares non usan o galego. Sabemos que fan a recompilación do patrimonio
inmaterial, caso dos léxicos tradicionais. Mais, de nada serve recoller verbas
illadas fóra do seu contexto idiomático, é dicir, da lingua galega na que
inseren o seu significado e funcionalidade. Incluso se convocan concursos de
investigación (Antonio Estevez) e non se admiten traballos en galego. Chegarán
os tempos renovados.
O Bierzo, marzo de 2023.
posted by Xabier Lago Mestre at 8:02 a. m.
0 Comments:
Publicar un comentario
<< Home