PEDALEANDO PARA A ROMARÍA DE TOMBRIO DE ABAIXO.

PEDALEANDO PARA A ROMARÍA DE SANTO DOMINGO DE TREMOR DE ABAIXO,

Por Xabier Lago Mestre.

Esta vez saímos da urbe ponferradina para Tremor de Abaixo. A cidade aínda dorme mentres un grupiño de ciclistas tomamos a estrada para Laceana. A manciña permite correr pola recta do barrio de Compostilla, a medieval Compostela. Columbrianos amosa unha igrexa parroquial con tres naves e cun retábulo maior da época barroca. Preto de San Andrés de Montejos hai un castro. Destaca a súa igrexa parroquial, tamén do barroco rural, onde traballaron canteiros santanderinos. Pola outra banda, hai pazo do século XVIII que contén porta con escudo dos Valcarce e Buelta.

                Cerro Cotarro preside a marxe esqueda fronte a San Andrés de Montejos. Máis adiante as paraxes das Campazas e mailo Carneiro. Pasamos por Bárcena, co antigo e oficial apelativo do Caudillo. Poboado polo réxime franquista tras facer o encoro do mesmo nome. A nova autoestrada permite pasar como un raio polo Sierro, Cachón e Outeiro (581 m.). A Garda Civil de Tráfico detén a un camión cementeiro. Nosoutros levamos os chalecos e os cascos para evitar posibles multas recadatorias.

                                               IGREXA DE FRESNEDO- FREIXEDO

                Máis adiante Cabanas da Dornilla, recordo antigo das antigas cabanas de pastores. Ao seu carón o topónimo As Ventas, xa que por eiquí pasaban e paraban viciños das ribeiras altas do Sil, lacianiegos e asturianos que baixaban ás feiras de Ponferrada. Destacan as maxestuosas  chemineas da central térmica de Cubillos. Os topónimos lindeiros, Alto da Bouza (658 m.), O Polón, a Lomba, teso do Galo… fan referencia a tarefas agrícolas tradicionais. Non temos tempo para tomar o desvío para Val de Finolledo, no quilómetro 13. Os piñeiros son os reis das árbores.

PARADA NO POBO DE FRESNEDO.

                Fresnedo está diante, antes as paraxes da Corva, Devesina, O Zufreiral ou Caveros. Entramos polos seus barrios de arquitectura tradicional ben conservada ata chegar á ermida do Santo Cristo. Hai unha rota sinalizada polos montes cercanos do Castro e o Souto. O taboleiro da xunta veciñal anuncia a subasta dos arrendamentos de pradoiros comunais. Antes de subir polo barrio de Cimadevila enchemos de auga fresca da fonte pública as nosas botellas.

                Tampouco saímos do pobo de Fresnedo sen preguntar a unha viciña por onde podemos tomar o mellor camín para Tombrio de Abaixo. Pregúntanos pola razón da nosa viaxe, e dicimos que imos para a romaría de Santo Domingo. Ela non sabía que fose hoxe, 28 de xullo. Este descoñecemento quizais sexa un exemplo claro da perda de interese popular polas romarías rurais que tanta devoción tiveron noutros tempos do século pasado.

CAMÍN PARA A ERMIDA DE SANTO DOMINGO.

                Ben informados tomamos o camín indicado pola viciña. Pero axiña temos problemas cando vemos bifurcacióis de corredoiras. ¿Qué camiño tomar agora? deixámonos levar polo instinto porque non queremos coller o seguro asfalto de máis enriba por onde pasan os autos a gran velocidade. A aventura presta aos ciclistas novatos por estas terras. A entrada no interior da chopeira permítenos desfrutar da natureza sen igual. Os paxaros cantas ó abeiro da foresta da paraxe da Tebra. Valdeoveja fai referencia ao gando que pastaba por pagos.

                O grato descenso pola vertente do regueiro de Santo Domingo anuncia a presencia cercana da ermida a man dereita, ben acompañada da súa Carballeira. Os viciños corren cos preparativos do xantar, fogueira, paellada, bancas e mesas. Agardan a chegada dos romeiros.  Nosoutros imos para Tremor de Abaixo onde de seguro se preparan os pendois e os santos. Máis adiante os pagos dos Barreiros, Valdecanada, Raneiro e Padrón. No noso camín,  na metade, atopamos unha curiosa bañeira branca onde están colocadas pequeñas botellas de auga para os romeiros. Con coidado collemos a nosa bebida sen pedir permiso.

CONCENTRACIÓN DE PENDOIS.

                Por fin entramos na casarío de Tremor de Abaixo. Xuntos unha fonte e un ferradoiro de bestas comunais. Os viciños saen das súas casas e diríxense para a praza das escolas, onde se concentran os pendois. Todo son preparativos. Sacan os longos mastis da caseta, un tras outro. Desenfundan as madeiras das súas embalaxes de plástico. Das maletas dos chinos sacan os cordois e as telas de cores que teñen que desenrolar con coidado. Pescudamos como os pendois bercianos do Bierzo oeste son máis pequenos cós leoneses. Esta diferencia quizais fose unha cuestión de poder económico. Os pobres concellos tradicionais, das zonas montañosas bercianas, non tiñan tantos cartos coma os da chaira leonesa para mercar grandes telas. Pero a moda actual é que a recuperación desta vella tradición posibilita que os novos pendois bercianos sexan máis grandes, semellantes aos leoneses, mentres que as vellas pendoletas quedan nas sancristías das parroquias.

               

  Na pequeña praza das escolas todo é bulicio e colorido pola montaxe dos pendois. Os rapaces xoves portan con titubeos os altos instrumentos coa axuda atenta dos vedraños. Todo o que ten cámara dixital aproveita para tirar fotos dos ergueitos pendois. En Tremor xa teñen tradición desta concentración de pendois que veñen da Valduerna, A Somoza astorgana, A Cepeda, A Valduerna e terras do Boeza, caso de Folgoso da Ribeira. Chegan dos modernos todoterreo que portan na parte traseira o Santo Domingo e maila Virxe. Agora xa non son portados polos propios viciños, outros tempos do modernismo son chegados. A resoante foguetería anuncia o comezo da romería. Queda un bo treito de suba para a ermida do Santo Domingo pero o ánimo popular é alto.

                

O Bierzo, agosto de 2012.

www.obierzoceibe.blogspot.com

http://sites.google.com/site/obierzoxa
 http://www.facebook.com/xabierlagomestre
 www.twitter.com/obierzoxa
http://www.blogoteca.com/obierzoxa
 http://obierzoceibe.wordpress.com
http://www.ciberirmandade.org/falaceive
 www.ponferrada.org
 www.partidodelbierzo.es
WWW.TODOBIERZO.COM