CURSIÑO DE LINGUA GALEGA NO BIERZO (15ª PARTE)

CURSO DE LINGUA GALEGA NO BIERZO (15ª PARTE).
por Xabier Lago Mestre.

OUTRA FRAXEOLOXÍA EN IDIOMA GALEGO.
Posúe un enxeño (ingenio en castelán)fóra do común
Están alporizados (nerviosos)pola inminencia da avalidación (evaluación) de galego
Ía tanta calor que non parábamos de suar (sudar)
A bandeira berciana oficial chámase Cruceira.
A súa paixón é sinxelamente falar cos seus amigos
Teño tanta dor de moas (muelas) que botei a noite en vela
Non che gusta o zume de cenorias (zumo de zanahorias)?
Non sexas tan vago e bótame unha man para rematar axina (pronto)
Foi unha decisión tomada por tódolos compañeiros do Bierzo.
Parece que quere chover nas montañas de Ancares.
Vai ser mellor ir tirando para a vila de Cacabelos.
Estamos obrigados a vir ás clases de inglés todos os días da semana
Non vou ó cine nin que me leves polas orellas
Asistirán á xuntanza, malia (a pesar de) estaren moi enfermos.
Por difícil que póña-la entrada, non vas impedi-lo paso da xente
Roubáronche de noite o auto colorado.
No Bierzo occidental falamos galego dende a Idade Media.
Tróuxote no colo (regazo)dende a escola de Viladepaos
Por seres ti de Vilafranca cóbroche menos cartos
Collinche o teu lapis da carteira escolar
Sécate coa toalla nova na piscina
Seguinte pola rúa de Toreno toda a noite

DIFICULTADES NA LINGUA GALEGA.
Teño a listaxe de pobos galegofalantes do Bierzo (non utilizar listado).
As condicións climáticas empecen o crecemento dos marmelos (membrillos é castelanismo).
 En decembro minguas os días (non poñer menguar).
A tenda do tío Paco ten moitas mercadorías (non mercancías).
A metade dos habitantes da Veiga tiveron que emigrar (non utilizar mitade).
Esta casa necesita máis moblaxe (non está ben mobiliario).
O miragre do santo é incrible (non milagro).
Canta mocidade hai nesta vila berciana (non mocedade).
Ningún quere presidir esta xunta veciñal (non nengun).
Ogallá poidamos ir a Vilafranca (non oxalá nin ojalá).

TEMPO FUTURO DO VERBO OÍR.
Eu oirei mellor canto máis cerca.
Ti oirás todo.
Ela oirá
Nós oiremos xuntos o que nos din.
Vós oiredes sempre esas voces.
Eles oirán o que lles comentan.

TEMPO PRESENTE DO VERBO OIR.
Eu oio.
Ti oes.
El oe moi ben o que ti lle dis.
Nós oímos.
Vos oídes a festa no pobo de Barxas do Bierzo.
Elas oen.

APRENDEMOS PALABRAS EN GALEGO.
Indochinés por indochino en castelán
Indutivo por inductivo
Indispor por indisponer
Imcumprir por incumplir
Impresión dactilar por huella dactilar
Humidade non humedad
Orfo por huérfano en castelán
Guipuscoano por guipuzcuano
Verme, coco, ronco, bicho por gusano
Chícharo, ervello por guisante en castelán.
Fritir por freir
Frouxo por flojo
Fotografar por fotografiar
Fuxir por huir.
Fogueiro non fogoneiro da máquina de vapor.
Financiero
Asinar ou firmar
O Fin como obxectivo ou meta
Nifrar non esnifar
Esporear non espolear en castelán.
Esperto quen non dorme
Espertar ou espelirse por espabilarse
  Esixencia ou exixencia
Esotérito ou oculto

O Bierzo, xaneiro de 2014.
http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es