O INSTITUTO LEONÉS DE CULTURRA
O INSTITUTO LEONÉS DE CULTURRA.
Xabier Lago Mestre.
A Deputación de León ten un ente
específico para a promoción da cultura provincial, trátase do Instituto Leonés
de Cultura. Dende hai moito tempo a actividade cultural ten sido un claro
obxetivo político e institucional. Neste senso recordamos a creación da
biblioteca leonesa en 1928. Tamén sabemos das pretensiois do Consejo leonés de
estudios económicos y sociales (1941), “la conservación de las costumbres y
tradiciones, el fomento de la cultura en todos los aspectos (…)”. Por suposto,
para o franquismo a única cultura, uniforme e oficial, foi a propia do
nacionalismo español. Houbo moito folclorismo de gaita, tamboril e danzas
populares.
Coa
chegada da democracia descubrimos a outra España máis plural que se manifestaba
nas diversas linguas peninsulares. Mais apesar do tempo pasado, para algúns
`políticos e funcionarios todo segue igual. Na provincia leonesa hai varias
linguas desde a Idade Media. Aínda así, as publicaciois leonesas evitan toda representación
escrita do galego do Bierzo. Podemos ollear as páxinas das revistas Archivos
leoneses (desde 1947), Vida leonesa, León, publicación del Centro de la Región
Leonesa en Hispanoamérica, ou Tierras leonesas da Deputación (desde 1961). Máis
recente é a nova revista do dito Instituto leonés de Culturra, chamada Feije
(2023). Por suposto non se alude á posibilidade de publicar algo en galego,
“artículos inéditos, redactados preferentemente en español (en caso contrario
con sus correspondientes traducciones)”. O galego do Bierzo segue a ser tema
tabú para a cultura leonesa, innombrable!.
Pola
outra banda, o Instituto leonés de Culturra está a publicar unha serie de
cadernos pedagóxicos sobre cultura para escolares. Trátase de cadernos sobre
pendoes, indumentaria, xogos infantís, deportes, antruejos, música popular,
juntas vecinales, etc. Esperemos ver algún día futuro un caderniño específico
para a lingua galega. Será dito Instituto capaz de se referir ao noso idioma
galego do Bierzo?. Dicimos isto porque quizais prefira falar de fala
galegoleonesa, dialeto berciano ou falas dos vales bercianos ocidentais. Agora
a procurar diferenzas entre o léxico galego e berciano. E qué dicir da
fonética, ese acento galaico delata aos traidores do leonés histórico. Que lean
ben os cartularios dos tumbos dos mosteiros bercianos porque ese galego
medieval non se parece muito ao actual (perigosamente normativizado?). Para o
final a toponimia, vemos formas agalegadas xunta aos nomes en leonés. Todo está
moi clarexo a prol do seu leonés!.
Xa
veremos o que finalmente fan, contarémolo!. Dicimos isto porque o lindeiro
administativo e político que separa León de Galicia quizais condicione as estreitas
mentes dos políticos leoneses aínda. Para éstes, de seguro que atoparán grandes
diferenzas entre o idioma galego do oeste do porto do Cebreiro e o galego do
leste tan leonés, verdade?. Que saiban eses que os bercianos e os galegos
falamos o mesmo idioma porque nos entendemos e comunicamos. Que de nada vai
servir salientar diferenzas toleiras para crear fronteiras culturais
imaxinarias.
Logo está o tema do “Museo de los pueblos leoneses”. Ben sabemos da teima leonesista por crear unha identidade leonesa por enriba de todo. Velaí que se cuestionen cada día máis as identidades comarcais, caso da autonomista rexión berciana. Agora mola o localismo, que casa mellor co novo leonesismo, por iso se reivindican as localidades fronte ás comarcas. Xa non hai promoción das comarcas turísticas, nin etnográficas, porque divide demasiado a identidade superior leonesa. Amén!
Temos
algo máis que comentar, unha nova función do Instituto leonés de culturra. O
deputado provincial de cultura, por suposto da upl, comentou que dende xa este
Instituto vai luitar por defender a súa identidade leonesa. Cales son eses
ataques foráneos? Os erros que poidan cometer publicaciois e informaciois
oficiais. Case nada! Porque según o relatorio leonesista, hai que “preservar la
personalidad cultural, el paisaje, los límites territoriales de León”. Que non
toquen as sagradas fronteiras do vello reino leonés… por parte dos inimigos
foráneos (Castela e Galicia?).
De
remate, o tema que desgusta ao leonesismo. Non se entende que o Instituto
leonés de culturra non descentralice a parte da cultura que se refire á
proteción do idioma galego no Consello comarcal do Bierzo. A lóxica non a
coñece a política leonesista. Eles teñen os cartos e determinan a cultura
segundo os seus intereses políticos e caciquis (comprar vontades críticas). Non
se razona que o dito Instituto protexa o galego do Bierzo cando nin o coñecen
nin o falan. Os bercianos debemos fomentar o galego porque é nosa lingua
propia, territorial e histórica. En fin, seguen pois as dinámicas culturais pretéritas
tan leonesistas y centralistas coa cultura berciana. Que saiban que seguiremos
a resistir esas imposiciois políticas foráneas.
O Bierzo, febrero 2024
posted by Xabier Lago Mestre at 12:50 a. m.
0 Comments:
Publicar un comentario
<< Home