sábado, diciembre 28, 2013

FIN DE SEMANA DEPORTIVA POLO BIERZO.

FIN DE SEMANA DEPORTIVA EN PONFERRADA,

Por Xabier Lago Mestre.
falaceibe@yahoo.es

Este sábado ponferradino do 21 de decembro ten grande variedade deportiva. O clube baloncesto Ciudad de Ponferrada organiza o seu tradicional torneo de Nadal 2013 na fase local que terá continuación para as datas dos Reis, xa no vindeiro xaneiro, na nova fase estatal das equipas dos maiores. Pagará a pena asistir a estes partidos de bo baloncesto nacional. 

RUGBI COS JABATOS DO BIERZO.


Pero hoxe acudimos pola tarde ao campo de Ponte Boeza para asistir ao partido de rugbi entre os Jabatos do Bierzo e os galegos da Universidade de Vigo. O partido comeza ás 15.30 horas cunha solleira tardiña aínda que fría. Os locais fixeron unha boa parte a pesares da expulsión dubidosa do noso xogador Joni. Aproveitamos a ocasión para mercar a camisola oficial e así axudar un chisco equipa berciana. Mágoa que non teña máis apoio do público local xa que os asistentes foron escasos. Por desgracia non puidemos quedar para a segunda parte porque tiñamos que marchar para Bembibre.



PARTIDO DE BALONCESTO EN BEMBIBRE.


Tomamos o bus para Bembibre. Nesta vila do Bierzo Alto hoxe, ás 19 horas, hai un partido excepcional. A equipa feminina de baloncesto, Embutidos  Pajariel, enfróntase coas poderosas xogadoras do Avenida de Salamanca. A vila, por mor da friaxe está baleira, paseamos polas súas rúas e visitamos a praza do Concello, cuxo edificio permanece iluminado con luces navideñas. Os comercios abertos rexistran pouca asistenia quizais tamén pola crise mineira. Facemos así tempo de turismo polo rueiro bembibrés. Pero chega o tempo de ira para o pavillón Bembibre Arena. Este moderno edificio amosa unha arquitectura sen igual resaltada pola súa iluminación interior. 



Dentro do pavillón xa comeza a animarse o ambiente deportivo. Os seguidores locales van poboando os graderíos paseniño. Quen máis anima é a peña Borne. Mentres as coloradas calentan na cancha, vixiadas de preto polas veteranas do Avenida de Salamanca. Tamén hai apoio dos charros que se desprazaron dende a cidade do Tormes. Todo parece indicar que será a mellor entrada da tempada para o Bembibre. 




Comeza o partido e as locais saen con forza que permite manter a vantaxe sen problemas. Co apoio dos seguidores, coma nunca, seguimos enriba no marcador ata a metade. Pero na segunda parte as do Avenida van recurtando paseniño. A defensa agresiva das charras roza a penalización co permiso dos árbitros. Por desgracia parece que o nerviosismo prende nas coloradas do Bembibre porque fallan encestes e arriscan lanzamentos de tres. Cada minuto vaise recurtando o marcador. O público berciano apoia todo o imposible ás nosas. Pero nos minutos finais as charras acadan a súa vantaxe nos puntos. Remata o partido cun tanteo reducido de 68 a 71. A comuñón entre as xogadoras coloradas e o público bembibrés foi total e o partido será difícil de esquecer para todos. Sorte para elas no 2014.

MARCHA CICLISTA POPULAR EN PONFERRADA.


Na xornada do domingo 22 comeza coa IV Marcha popular ciclista, organizada polo concello de Ponferrada. A pesar da friaxe e maila chuvieira, ás 10.30 horas xa estamos todos e todas na praza das Eras da capital berciana. Anúnciase que faremos parte do percorrido dunha das probas do Mundial de Ciclismo de setembro de 2014. Saímos para a avenida de Astorga, ata chegar á escultura en homenaxe ao ciclismo. Eiquí damos media volta para baixar para a ribeira do Sil, a través da ponte do Centenario. Seguimos pola avenida da Liberdade e logo tomamos a avenida de Asturias. Xa no centro comercial do Rosal xiramos para o bulevar do barrio da Rosaleda. Os ciclistas apuran a pedalada porque queren chegar canto antes ao burguer onde agarda un descanso e un refresco de laranxa para todos e todas.



Mentres facemos a marcha adiantamos a bici do alcalde de Ponferrada. E aproveitamos esta ocasión para pedirlle que se aproveite o Mundial de Ciclismo para facer outro tipo de iniciativas que favorezan máis o ciclismo popular local. Que non todo sexa para o ciclismo elitista que se pretende divulgar. Entre as propostas que facemos é que se favorezan percorridos alternativos para os ciclistas na cidade de Ponferrada, e tamén no medio rural, a través da sinalización axeitada de rotas ciclistas polas zonas sur e montañosas do concello. Que non todos os cartos públicos vaian para a organización das probas ciclistas do Mundial.



Retomamos a marcha pola avenida do Castelo, iniciando a suba na ponte de García Ojeda. Os máis  pequenos teñen os seus problemas para entrar na zona vella pola súa esixencia de pedalada. Xa na praza do concello hai reparto de camisolas brancas do Mundial e de bebidfas. Tras recoller a nosa camisola partimos para abaixo, cara ao barrio de Flores do Sil.

BIERZO RUGBI ANTE OS PODEROSOS LUGUESES.


Xa estamos nas instalaciois deportivas de Flores do Sil. A razón é ver aos campións do rugbi galego, A Muralla de Lugo. Impresionantes xogadores os lugueses pola súa corpulencia física. Enfronte temos aos bercianos do Bierzo rugbi. A fría mañá resta moito público a este gran partido. Por desgracia, como é previsible, os bercianos comezan perdendo na primeira parte, onde os galegos non cometen case que ningún erro tácticos e acadan moitos puntos. Abraiantes os lugueses. Non agardamos para a segunda parte e voltamos para casa a quentarnos e repoñer forzas. Que esta fin de semana xa está ben de deporte berciano. Pola radio escoitamos que o Atlético Bembibre de fútbol gañou onte en Soria ante o Numancia B por un gol a cero. Ben pola equipa do Bierzo Alto, a polo ascenso a Segunda B!.  



O Bierzo, decembro de 2013.
www.obierzoceibe.blogspot.com


http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

sábado, diciembre 21, 2013

OS SOUTOS DO BIERZO E O SEU APROVEITAMENTO VECIÑAL.

APROVEITAMENTOS DOS SOUTOS POLA VECIÑANZA.

por Xabier Lago Mestre.
falaceibe@yahoo.es 

As xuntas veciñais eran as determinaban os diversos aspectos referidos ás recollida, caso das datas de saída e peche, elección preferente de soutos, fixación dos lindeiros, as coutas, os apaños, os rebuscos e demais que veremos de seguido máis polo miúdo.

O primeiro é a couta. Tratábase de pechar os soutos para protexelos das rebuscas indiscriminadas, entrada de gandos (porcinos, caprinos, etc). Ninguén pode aproveitarse das castañas dos soutos que están coutados polo mandado da xunta veciñal e que contan coa correspondente vixilancia dos gardas. Hai que agardar ao dia que se decida a chamada solta, para que os viciños poidan acudir a apañar castañas. O concello podía subhastar a gardería dos soutos por votación a man alzada. O garda era pagado en sacos de castañas.  



As apañadas de castañas faisen por quenda ou turno rotatorio polos soutos. Así acontece en Trabadelo. O primeiro día da solta, acúdese á zona de trebecela (situada no oeste e sul), no segundo día van para a zona Abedul (cubrindo o leste e sul), e o terceiro a recollida faise en Valcereixal (no norte). Despois destes días de apaño subían para o barrio de Paradela que ía aparte. Había pois uns días de descanso, o que permitía novas caídas de castañas, logo volvíanse a retomar os apaños na orde souteira antedita. 

A SOLTA DAS CASTAÑAS NO POBO DE DRAGONTE.


Outro tanto acontecía coa solta no pobo de Dragonte. No seu souto de Peizais había apaños os luns e mércores. Estes días os outros soutos estaban coutados. Despois íase ao souto de Fumbutilla, para os martes e xoves, e así sucesivamente. Despois do remate destes apaños nos soutos, segundo o preceptivo mandato do pedáneo, principíabase coa rebusca xeneralizada que incluía o emprego dos animais (porcos, ovellas, cabras...). Comentamos tamén que os soutos quedaban pechados para entrada polos seus camiños. Ningunha persoa, animal ou carro tiña permitida a entrada ser permiso do pedáneo ou garda. Agora ben, ás corredeiras exteriores podían caer castañas polo efecto das pendentes ou das gallas que sobrevoan, estes froitos si podían apañarse por calquera por ser camín aberto. A collida de castañas recollidad de xeito ilegal eran declaradas como castañas multadas.


POBO BERCIANO DE LANDOIRO PRETO DE VILAFRANCA.


INMIGRACIÓN GALEGA NOS SOUTOS BERCIANOS.

Voltamos ao tema da recoleción nos soutos para dicir que las castañas de pingo (pinguendo) eran recollidas tras caer ao chan (apañadas ao pingo). Logo tambén había castañas de varexo, obtidas mediante varizóis, persoas que podían vir expresamente dende Galiza a Ancares para facer estes traballos estacionais. Podíase vareixar ou varexar dende o chan ou subindo á arbore. Outros inmigrantes galegos  de terras de Cervantes (Pocís, A Freita, Vilanova...) acudían a apañar castañas aos soutos de Trabadelo. E non podemos esquecer os viciños do Courel que baixaban para a terra de Aguiar na xeira dos magostos. "Os de Usuña tiñamos habitación na Portela, onde durmiamos cando iamos recoller castañas nos soutos que tiñamos no Bierzo (...)". Incluso contaban cos coñecidos edificios chamados sequeiros para castañas.

CONFLITIVIDADE NOS SOUTOS.

Como era previsible, durante as labouras de apaño xurdian problemas entre os viviños, a pesar dos acordos de obrigado cumprimento aprobados polas xuntas veciñais e mandatos dos pedaneos e gardas. Partimos de montes concellís con plantaciois privadas de castañais. Ben, cada propietario coñece a súa árbore, pero as veces as gallas, dunha e doutra arbore voan e mestúranse entrelazadas, confundindo os seus froitos, que son obxecto de pequenos litixios. Cada copa de árbore determina a superficie de terreo onde poden caer as castañas do seu dono. Aínda así algúns froitos revirados poden rebotar no seu chan e pasar á sombra do castiñeiro viciño, provocando novas discrepancias veciñais. 


ESCUDO DO CONCELLO DE CASTROPODAME.


Noutros casos, nos lindeiros os propietarios plantan variedades de castañas distintas das que teñen os sus viciños, para diferencialas claramente á hora da recoleción. As castañas caen ao chan, e rodan polas costas pola ladeira, ata terras viciñas,  podendo pasar a outros predios alleos. Novos conflitos interveciñais. Velaí a razón de que se permitan facer devasas ou sucos cavados na terra que reteñan os froitos. Tamén, mediante a ralva e maila bimar, fanse aradas superficiais nos soutos que axudan a preparar o terreo e retirar o mato primaveral. Á vez, coas chamadas campicelas, lugares que se limpan de vexetación, debaixo das arbores, quedan visibles e paradas as castañas. Noutras ocasiois fanse bancais (arrequedar) e pequernas sebes de fieitas e paus cravados para evitar novos desprazamentos das castañas fóra dos predios. Outro feito curioso son os treitoiros que xorden moito na toponimia local. Refírense a costas de moita pendente por onde se baixaban as madeiras e ramaxe, unidas na  treita, ata atopar corredoiras e fondos dos vales onde se subían nos carros e cabalerías.

DERIVADAS DA PROPIEDADE INDIVIDUAL DOS CASTIÑEIROS.


Nos tempos liberais que vivimos hai xente moi dada a criticar o sistema de propiedades comunais dos soutos bercianos. A nivel popular falábase do "castaño voladizo" porque só se ten a propiedade da arbore non da terra. Incluso os intelectuais (caso de certos historiadores) basean o retraso económico do rural no minifundismo e na propiedade comunal. Discrepamos porque a razón de tal retraso está no capitalismo especulativo (baixos prezos agrarios, altos custos polos especuladores, transportistas, fertilizantes, sanidade animal...). O colectivismo agrogandeiro no Bierzo axudou aos viciños (solidariedade, comunais, facendeiras, veceiras...) durante séculos, a pesar da presión señorial primeiro e logo dos pulos capitalistas (desmortizacióis, repoboacióis piñeiras, urbanización, despoboación rural, desartellación territorial...). 


PANORÁMICA DE PARADA DE SOUTO NO BIERZO.


Aínda hoxe as terras comunais, autoxestionadas polas xuntas veciñais, teñen moito futuro. Cunha mellor xestion económica poden favorecer o desenvolvemento rural dos pobos pois teñen recursos naturais suficientes. Por iso non deben deixar que suxeitos alleos poidan apropiarse deses recursos (concellos, empresas xestoras ou compradoras, deputacióis...). Voltamos de novo aos nosos soutos para demandar a creación de unióis de produtores de castañas, por zonas concretas (casos das Médulas, Corullón, Valcarce, Aguiar...) e tipoloxía dos seus froitos. Mentres que a Mesa berciana do Castaño pode coordinar os aspectos hixiénicos, plagas, melloras arboreas ou comercialización de colleitas. Ademais temos as posibilidades que ofrece o Banco de Terras do Consello Comarcal do Bierzo para a transmisión de predios, novos plantíos e soutos.    

Salientamos tamén outros aspectos relacionados coa propiedade dos castañais. Os chamados "castaños de ánimas" deixábanse en herdanza á Igrexa a condición de que fixeran misas pola alma dos seus propietarios defuntos.



ESCUDO DO CONCELLO BERCIANO DE VALBOA.


Os castañeiros tamén serviron para pagar servizos especiais. Lembramos os casos de pagos de servizos médicos cun castaño por parte do enfermo agradecido.

A Igrexa tamén requería parte da produción castañeira. Había que pagarlle o décimo das castañas recollidas, normalmente un cuartal que corresponde a 5.25 quilogramos. E, a través do Interrogatorio do chamado Catastro fiscal de Ensenada, sabemos que no pobo de Cariseda había castaños "mancomunados en ellos, otros diferentes vezinos del (...)", "mais  8 a metade con otros vecinos (...)", referencias claras a formas de compartir a propiedade dos castañais.

DENOMINACIÓN DOS POBOS CASTIÑEIROS.


As comarcas bercianas periféricas con máis plantacióis de castañais teñen unha clara identificación cos seus soutos. Así acontece coa denominación dos seus pobos con referencias ao castaño. No oeste berciano salientamos os casos de Castañeiras e Castañoso, no concello de Valboa, tamén Soutogaioso ou Soutoparada, no val de Valcarce, ou o pobo de Soutelo no concello de Trabadelo. No val do Boeza atopamos San Pedro Castañero e Turienzo Castañero. Pero tamén atopamos barrios que teñen estas referencias. Este é o caso do barrio do Castañeiro do pobo de Perexe. Por suposto, como non podería ser doutro xeito, varios concellos bercianos recollen o debuxo dun castiñeiro nos seus propios escudos municipais, son os casos de: Valboa, Benuza na Cabreira, Berlanga, Castropodame, Páramo do Sil e Sobrado na comarca de Aguiar.

Deste xeito comprobamos como os castiñeiros crean unha peculiar identidade comarcal ou local. Estas árbores forman xa unha clara sinal de identidade colectiva de moitos lugares da rexión berciana.



Despois de ver estes exemplos da toponimia maior pescudaremos noutros referidos á toponimia menor (soutos, regueiros, picos, paraxes...) con claras referencias castañeiras.  Souto redondo en San Xoán da Mata, Pico do Souto en Lama Grande de Valboa, As Castañais, preto dos ríos Selmo e Valdelouro, Alto de Castañeiro (915 m.), na zona de Meledena e Os Mazos, O Souto nos Mazos, Souto dos Marcos na Portela de Aguiar, e así moitos máis topónimos castañeiros.

O Bierzo, decembro de 2013.

http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

sábado, diciembre 14, 2013

O VALEDOR DO POBO DE GALICIA E O BIERZO.

RESPOSTA INSUFICIENTE DO VALEDOR DO POBO DE GALICIA

SOBRE O ENSINO DO GALEGO NO BIERZO,

Por Fala Ceibe do Bierzo.

O colectivo cultural Fala Ceibe do Bierzo hai tempo remesou queixa ao Valedor do Pobo de Galicia sobre a supresión da materia de lingua galega no bacharelato no instititu Europa de Ponferrada. Pois ben, con data de 29 de novembro, a dita institución respostounos cun escrito ante a nosa demanda lingüística. A seguir veremos o contido dese escrito da oficina do Valedor do Pobo.

Segundo o escrito do Valedor do Pobo, “a principios deste curso suscitáronse algúns problemas de cobertura de horarios (…)”. Nós pensamos que hai moito máis que un problema inicial de horarios de profesorado nos institutos de Ponferrada e Cacabelos. Seguimos co escrito oficial e lemos que “a día de hoxe, ambos están solucionados (…)”. Que ben! o problema do profesorado xa está arranxado, e que pasa co alunado afectado? Que acontece co alunado de bacharelato do instituto Europa que perdera definitivamente a materia de galego?...



Hai unha referencia á perda de titulación do alunado afectado, “consecuencia que os alumnos de bacharelato se verían privados de poder rematar os estudos de galego que tiñan iniciados e, polo  tanto, tamén verse privados de obter o Celgha 3 (…)”. Isto é o grave da situación problemática creada pola Consejería de Educación da Junta de Castela e León. Por suposto, esta última alegou que “como consecuencia da racionalización do gasto público ao que se veñen sometendo as distintas administración se vían obrigados a suprimir a materia de galego (…)”. Si, a Consejería de Educación esixe unha ratio mínima de alunado no instituto de Ponferrada, pero iso mesmo non se esixe nos institutos rurais, nunha clara arbitrariedade administrativa no exercicio do poder público que prexudica ao alunado ponferradino.´

A MÍNIMA INTERVENCIÓN DA XUNTA DE GALICIA.


Hai unha referencia á preocupación da Secretaría Xeral de Política Lingüística por esta problemática lingüística e educativa, así “púxose inmediatamente en contacto coa Consejería de Educación da Junta de Castilla y León para amosarlle esa preocupación (…)”. Máis preocupación tiveron e teñen  o alunado as nais e pais afectados que foron os que tomaron a iniciativa de resistencia e protesta.



Ademais, “para unha mellor coordinación das acción formativas levouse a cabo unha reunión da Comisión de Seguimento do Protocolo o 7 de novembro na que, tanto persoal da Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria da Xunta deGalicia como da dirección Xeral de Política Lingüística da Junta de Castilla y León concretamos todas as medidas a levar a cabo para a boa execución e incluso impulso do Protocolo en vigor (…)”. No fondo nada ten feito a Xunta de Galicia na resolución desta problemática, lamentable o seu interese pola súa banda.

TODOS RESOLVERON PARA NON ARANXAR NADA.


Grande éxito, para quén? Que se “contratou a unha profesora a tempo parcial para cubrir a praza que estaba vacante no IES Bergidum Flavium de Cacabelos e a profesora do IES Europa de Ponferrada volveu para a súa praza (…)”. Dicimos isto porque o alunado de Ponferrada tivo que renunciar á materia de galego, “pero xa os alumnos de lingua galega tomaron as súas decisión, un cambiando de instituto e outros dous elixindo outras optativas (…)”. Pero de qué nos fala o Valedor do Pobo, se o dito alunado foi obrigado a renunciar de materia optativa de galego ou ao traslado ao instituto Virgen de la Encina. Para máis gravidade, obrigouse ao alunado a tomar estas decisión comezado xa o curso escolar, para que non tivesen tempo dabondo para reflexionar ben as decisións finais.



 En fin, que cremos que houbo unha estratexia institucional de rematar arbitrariamente coa oferta da materia de galego no instituto Europa. E hai máis, creando estes problemas educativos e lingüísticos eliminas alunado actual e avisas dos problemas que vai ter o futuro alunado en cursos vindeiros. Así a Junta de Castela e León mata dos paxaros dun tiro. Non hai galego no bacharelato este curso pero tampouco vai habelo nos seguintes cursos. Esta é a estratexia política e educativa da Consejería de Educación. Mentres todo isto acontece, a Xunta de Galicia cala ante semellante inxustiza lingüística.

UN VALEDOR DO POBO QUE NON SE MOLLA. 


Seguimos coa intervención do Valedor do Pobo, “á vista do contido do informe, a situación xa se resolveu aínda que sexa de lamentar que non se fixera  a tempo de evitar que a supresión da docencia levara a un alumno a cambiar de instituto e a outros dous a elixiren outras optativas (…)”. Xa está todo resolto e arranxado para o Valedor, para a Xunta de Galicia e mellor para a antigalega Junta de Castela e León. "Porén, as prazas de docencia de lingua galega atópanse neste intre cubertas polo que en principio non parece preciso continuar a investigación iniciada como consecuencia do seu escrito de queixa (...)". 



Moitas grazas polo seu esforzo, Valedor do Pobo Galego, por tanta tarefa investigadora pola súa banda e máis pola súa meritoria resolución. Dende logo que non paga a pena contactar co dito Valedor do Pobo para pedir axuda cando somos atacados nos nosos dereitos lingüísticos. Por certo, este Valedor do Pobo que non se molla nesta resolución está en funcións, agardemos que o futuro titular do posto sexa máis competente cos galegofalantes do Bierzo. 

O Bierzo, decembro de 2013
www.obierzoceibe.blogspot.com

http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

jueves, diciembre 05, 2013

ROTEIRO POR SALAS DE LOS BARRIOS E VILLANUEVA DE VALDUEZA

ROTA ENTRE SALAS DE LOS BARRIOS E VILLANUEVA DE VALDUEZA,

Por Xabier Lago Mestre.
falaceibe@yahoo.es

Principiamos o roteiro na cidade de Ponferrada. Este domingo outonal está moi frio pola xeada da noitiña. Pouca xente na capital só algún ciclistas coma nós. Subimos con esforzó para o Castelo e logo baixamos para a ponte Mascarón. A chaira permite desfrutar dos termos do Bao e da Romana. Enfronte xa a igrexa de Santa María do pobo de Campo que nos recibe co toque das campás. 



Subimos pola estrada pola paraxe de Valdesalas. Á dereita, os cerros do Souto e Calabaza, mentres pola esqueda temos o abeiro de Valdellama e Barcello. De seguido a ermida do Santo Cristo de Villar de los Barrios. Abraia o seu grande portalón cuberto nun lateral. Sabemos da razón desta importante obra arquitectónica por mor das feiras que tiñan lugar en setembro en honra do seu patrón. Ademais, este portalón servía de lugar de reunión das xuntas veciñais, "según nos solemos ayuntar en semejante día para nombrar las personas que an de usar y ejercer  los ofiçios de juez e regidorese procuradores e otros ofiçiales (...)".


ANTIGO CÁRCERE DO CONCELLO DOS BARRIOS DE SALAS.


POLO ANTIGO CONCELLO DOS BARRIOS DE SALAS
 

Dende eiquí subimos, á esqueda, pola estrada para Salas. Por sorte, un ciclista chamado Primitivo, natural desta contorna, acompáñanos pola costa. Grazas a el sabemos que Salas foi concello municipal ata o 7 de febrero do ano 1980 en que se anexionou a Ponferrada. Este antigo concello estragado estaba formado tamén por Vilar e Lombillos, ademáis dos pobos de San Cristobal de Valdueza, Espinoso de Compludo, Compludo, Carracedo de Compñludo, Palacios de Carracedo e Bouzas. O dito concello municipal chamábase históricamente Los Barrios de Salas pero, trala supresión do municipio, pasou a ser simplemente Salas de los Barrios.


CASA DA XUNTA VECIÑAL 
DE SALAS DOS BARRIOS
(ANTIGO CONCELLO MUNICIPAL) 


Xa na entrada do pobo de Salas, atopamos o antigo cárcere en ruínas. Segundo o noso amigo Primitivo, no mesmo lugar houbo un arco grande que tiña funcióis de porta do pobo. E tamén, a escasos metros, vemos o novo edificio situado onde estivo o concello municipal. Unha placa recorda Pozo de Concejo. Esta casa tamén foi escola, as nenas no andar baixo e os neniños para o andar primeiro. Agora serve de dependencias da xunta vecinal de Salas.


                                        PLACA DO RUEIRO DE SALAS DE LOS BARRIOS

De novo subimos nas bicis para facer o retorno para Vilar, costa abaixo mellor. Na ermida do Cristo, tomamos o desvío para San Lorenzo, polo antigo camín dos Maragatos, saíndo xunta ás antigas escolas baleiras. Subimos polo souto de San Félix, e logo as paraxes viñateiras de Las Maticas e El Canto. Pola nosa corredoira atopamos outros camiñantes, aos cales pedimos indicacióis sobre o noso acertado camín para San Esteban de Valdueza. Sen problemas seguimos para o chamado Alto de San Esteban (705 m.). Dende equí principiamos  o descenso, non pola estrada, senón pola estreita costa Mataburros, ata chegar ao rueiro de San Esteban de Valdueza.


                                   ERMIDA DO STO CRISTO DE VILLAR DE LOS BARRIOS 


NO CONCELLO MUNICIPAL DE SAN ESTEBAN DE VALDUEZA.

Xa no interior desta poboación falamos cunha velliña para localizar o seu antigo concello municipal. Indícanos que o edificio contén no soto a porta do calabozo dos presos.  Por unha escaleira exterior se sube ao andar superior. Aproveitando a amable conversa, tamén sabemos da existencia do antigo edificio do concello tradicional, nunha planta baixa, porque o primeiro andar ten outro propietario, agora un veciño de Barcelona. Quedamos moi agradecidos por tanta información sobre o goberno de San Esteban de Valdueza. O antigo concello municipal estendíase por todos os pobos do val de Valdueza, ademáis do val veciño de Villanueva que subía para San Adrián e Ferradillo. Este concello municipal desapareceu por integración en Ponferrada o 14 de xuño de 1974.


ANTIGO CONCELLO MUNICIPAL 
DE SAN ESTEBAN DE VALDUEZA


Saímos do pobo pola estrada de Villanueva de Valdueza que tamén vai para o cumio da Aquiana. A razón desta viaxe é asistir á inuguración da renovada praza dos Bolos. Por outro veciño de Villanueva sabemos que esta pequena praza é o lugar de xuntanza do seu concello tradicional. Na mesma localización está a casa do concello rural que serve de consultorio médico. Fóra deste edificio hai unha fogueira para asar castañas, e nos baixos unha paella xigante da cal darán boa conta os seus viciños á hora do xantar. Para isto aínda terán que agardar que as autoridades visitantes inauguren a praza dos Bolos e se fagan as fotos oficiais para os medios de comunicación.



Mentres percorremos o pobo de Villanueva, intentamos localizar as dúas prazas que dividían o pobo para as xurisdicióis dos dous gobernadores populares elixidos polo concello tradicional, segundo consta na documentación histórica do século XVII. Por desgraza, o pobo non puido manter a súa autonomía gobernativa trala compra gravosa do seu señorío ao Bispado de Astorga. Por iso, poucos anos despois, o señorío comunitario dos viciños pasou de novo a depender dun señor foráneo trala venda correspondente.


PRAZA DOS BOLOS DE VILLANUEVA DE VALDUEZA
CASA DO CONCELLO TRADICIONAL (ESQUEDA)


O Bierzo, decembro de 2013.

http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es