lunes, abril 29, 2013

POLAS CANLES DO RÍO BURBIA EN VILAFRANCA.



POLAS CANLES DO RÍO BURBIA EN VILAFRANCA DO BIERZO,
Por Xabier Lago Mestre.
Colectivo cultural Fala Ceibe do Bierzo.

Estamos en Vilafranca do Bierzo para desfrutar do seu patrimonio monumental e das diversas amizades. Nesta ocasión aproveitamos a estadía para facer unha pequena excursión pola contorna de Vilafranca. Dende o xardín da Alameda baixamos cara ao río Burbia. Cruzamos por unha pequena ponte no barrio da Granxa, mentres gozamos do vello casarío pendurado de Tejedores no Quintano. Encamiñámonos ao carón da chamada praia fluvial, baleira agora en contraste co seu ateigamento estival. 

                                            A CHAMADA FONTE DE TREVIJANO

Enriba, á Esqueda a paraxe da Aira da Pega mentres que, na outra beira do río, As Veigas. Un cartel turístico informa das rotas da zona. Fixámonos no trazado da chamada rota da Auga, que nosoutros denominamos das Canles polas razóis que explicaremos. Dende eiqui paga a pena desviarse cara á fonte de Trevijano, tras unha pequena costa duns 50 metros. Seguindo  a suba pola ribeira do río Burbia entramos na espesura do arboredo. Co comezo vemos que pola beira do camín hai unha canle de rego antigo, moi sinxelo. 


O val do Burbia semella gozar coa primavera. As augas baixan rápidas e claras. A fauna non deixa de moverse diante de nós, animada polo bo tempo despois das abondosas chuvias. Á  chamada curva de Moncho segue a paraxe de San Quintín. Logo veñen as ribeiras das Chicas ou O Sapo. A canle seca do camín vai descendendo, aproveitando as curvas de nivel. Nalgún recodo as xuntas veciñais seguro que tiveron que picar nas rochas para facilitar a baixada da auga pola nosa canle. 



Enriba de nós o Cerro da Rapiña (796 m.) preside esta zona do val, fronte ao cerro de Vilagote (856 m.).  Remata a canle entre rochas, onde se producía a toma de auga. Nosoutros desviámonos á esqueda para coller o antigo camín montañoso de Landoiro. A esta maior altura vemos mellor o val do Burbia. Tras uns centros de metros, ábrese o pequeno val do regueiro Pradela. Baixada ao pozo do Sol para cruzar por unha ponte de pedra. Agora toca suba na zona do Vao, co lento camiñar, a costa resulta máis pronunciada. Pola zona do río queda a paraxe de Chaguazaes. 

                                                 NACEMENTO DA CANLE DO BURBIA

Novo cartelón informativo sobre as rotas que podemos seguir dende eiquí. Este miradoiro serve para desfrutar da panorámica e facer un descanso merecido. Para outra ocasión queda o camín polo Calellón, O Estreito e a campa de Marco, que nos levarán para tomar o vello camín de Santiago por Pradela. Neste caso procuramos o barrio de Vilachás e Landoiro.




O Sol xa quenta de máis e decidimos baixar rápido pola estrada para Ponte de Rei. Cruzamos o río Burbia pero non subimos para esta última poboación. Vemos á dereita, segundo o curso do río, unha moderna canle cuberta de formigón. Nada mellor que aproveitar este artificial camín para voltar a Vilafranca. Todo en descenso e con abundante sombría que dá o arboredo da ladeira fluvial. Mentres baixamos, outro suben, paseantes con cans inquedos ou xubiladas falando das súas cuitas. Máis enriba, a solleira estrada que vén de Paradaseca para a capital do Marquesado. 

                                                      FINAL DA CANLE MODERNA  

O val vai abríndose paseniño. Segundo nos comentaron compañeiros, esta canle moderna aproveita o trazado doutra moito máis vella que existía  para regar As Veigas. En fin, comezamos o roteiro subindo pola beira dereita do Burbia e baixamos pola ladeira esqueda. Algunhas árbores ameazan caerse sobre esta canle cuberta o que provocará un futuro obstáculo para os caminantes.  Por suposto, este peculiar sendeiro non ten barandas polo que hai que ir con coidado, tanto a pé coma na bicicleta. Remata a canle moderna e vemos o que resta da canle antiga. Temos agora que seguir pola estrada  que quedan ao memo nivel. Nuns metros entramos no primerio barrio de Vilafranca, baixo o Cerro da Campá (730 m.). Máis adiante os centros escolares e despois de novo o parque da Alameda. Chegados somos.



O Bierzo, abril de 2013.


http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

miércoles, abril 24, 2013

LIBRO OS NAMOROS DE RAMÓN GONZÁLEZ ALEGRE.



O LIBRO OS NAMOROS DE RAMÓN GONZÁLEZ ALEGRE,
Por Xabier Lago Mestre.
Colectivo cultural Fala Ceibe do Bierzo.

Aproveitamos a recente homenaxe ao escritor bilingüe Ramón González Alegre recuperamos a lectura do seu libro Os Namoros. O primeiro dicir que este escrito está adicado “aos meus fillos galegos, aos bercianos que ainda falan no idioma de Galicia (…)”. Unha lembranza especial para os seus paisáns que mantiñan, non sen dificultade, a lingua galega aló nos anos 50 do século pasado, pero que é de xustiza facelo estensivo para os actuais falantes.

Este libro editouse no ano 1961, sendo escrito na súa integridade en galego. O autor publicou a meirande parte doa súa obra en castelán, lingua na que se sentía máis afeito, e tamén porque lle daba máis publicidade no resto do Estado.  Esta escrita que pasamos a compartir ten numerosas referencias á súa terra berciana. Comezamos pois por esas referencias locais. 

Vilafranca do Bierzo, localidade de nacencia, non podía faltar. “Adeus, tardiña nova en Vilafranca,/ porta da señardá que tanto dóe/ nas cinazas da i-alma (…)”. E súa emigración a Galiza por motivos profesionais favorecen esta peculiar sensibilidade. “Adeus, adeus, arbres do horto,/ os meus choplos amigos, carballeiras/ por onde os bicos cheira a namoro  (…)”. Os recordas da súa nenez aínda rezuman frescuar, “Adeus tristura moza das campás/ que á tardiña levades os rumores./ En sospiros me vou. Adeus, meus prados,/ que a tristura da noite ven calada”.



O seu humanismo está moi presente na preocupación polos seus conxéneres. “Tamén fala o feixe de leña que porta isa vellliña, e a piedade das luces do inverno (…), na Neve”, recoñecendo o esforzo ó vital dos labregos e das labregas. Neste punto lembramos a polémica que tivo Ramón González Alegre coa corrente que defendía a poesía social, defendida por exemplo por Celso Emilio Ferreiro. No noso autor dicía que a poesía sempre foi social e non necesitaba de ideoloxías sociais. Estes debates resultaron duros de levar polo vilafranquino cando a súa enfermidade se agravaba.



A valoración dos traballos humildes está moi presente no poema Os Panadeiros. “O pan vén a nós dispois da noite./ Vén arrecendo a muíños,/ e míranos (…)”.Con gran facilidade prestixia o seu traballo por mor da súa verba fluída, “Os panadeiros son reises brancos,/ e marchan silandeiros polas portas./ Ao pé dos trigos fan froitas maduras,/ e mírannos (…)”. 

Salientamos tamén na Gaita a sú louvanza. “Lixeiriña, lixeiriña,/ co són rebuldeiro no aire/ a gaita ergue os recordos/ saudando ao vello tempo (…)”. O seu poder conmovedor vale moito, “lixeiriña, lixeiriña/ molla as pálpebras quentes dos ollos/ i a súa voz xeme mas raigañas dos ecos./ Nasce a lidicia. A gaita lixeiriña/ queima de amor o campo namorado”.



Outro poema para As Lavandeiras. “Parez una nube longa/ cando as lavandeiras deixan seus cantares/ no seu ollar do río;/ azas de brancas pombas xubilosas/ teñen nas mans as lavandeiras novas,/ istas do campo infindo que nos canta”.  As persoas do medio rural, tan desprestixiado entón, son outras moi distintas na obra do poeta berciano. “Mainamente xurden os anceios,/ as pingas do suor, a vida, a espranza/ dentro da i-auga endexamais quedada”.

Segue fixándose nas labouras do seu campo no poema A Sementeira, de seguro moi visitado e comprendido. ”Xa foi esmola o trigo,/ esmola de si mesmo;/ sonaxa dos fíos lourosa paseniños/ que repinican nos sulcos do campo (…)”. Longo proceso vital da sementeira, “Todo foi esmola, logo primaveira,/ logo froito, logo festa/ dempois folla, dempois tempo,/ dempois cantiga nova/ dempois pan (…)”.


A relixión está moi presente neste declarado poeta Cristián. “Eres eirexa/ de anxos ledizosos nos maitines/e cativa cabana do ceo (…)”. Porque Deus está en todo, “Tés o Señor adentro/ e vives, ¡vives!, como unha herbiña/ que medrara soia” (de Eirexa).

Lemos e chegamos de novo a Vilafranca. “Fumos a latexar a fonte do Trevijano./ Solprendida, a i-auga, calou/ pra escoitar como latexabamos (…)”. Corpo, sentimento e natureza casan ben no seu poemario. “Tiña o noso latexo a cór da sangue,/ coma un campo ruibo de mapoulas./ Estabamos na festa do silenzo, mais nós tiñamos frores no peito (Latexar)”. O seu estado de ánimo consegue acougo estragado na paisaxe berciana.


Cantas veces puido Ramón González contemplar e sentir as estadías naturais. Que fale a súa poesía nos Ollos do Campo. “Os ollos son paxaros do silenzo/ e voan por min, por nós, por todos voan/ no muíño das cores amarelas/ na froita dos outeiros garridos (…)”. A súa vista recibe unha menaxe sen igual.

Os costumes dos labregos atraen o seu interese porque axudan a lembrar recordos familiares. “¿Recordas, nai, recordas?/ ¡Cantas fogueiras do San Xuan no monte/ daban aos nenos unhacór de avelás (…)”. A tradición familiar compartida faise encontro vital, “E ibas ti, miña nai, xunto dos nenos,/ aló polos camiños, terra adentro…

 O Bierzo, abril de 2013.
www.obierzoceibe.blogspot.com


http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

viernes, abril 19, 2013

PEDALADAS ENTRE OZUELA E VALDECANADA DO BIERZO



PEDALADAS ENTRE OZUELA E VALDECANADA,
Por Xabier Lago Mestre.
falaceibe@yahoo.es



Outra nova excursión principiamos no pobo de Toral de Merayo/Toural de Meraio.  Nesta ocasión queremos visitar aldeas do sur do concello de Ponferrada, no seu lado montañoso. Tras saír de Toural, agarda a suba suave polo borde do cerro do Castro, cun cumio de 615 metros. Atravesamos a canle de Cornatel que leva auga para o lonxano encoro de Campañana, en Carucedo. Outro cerro das Infantas (692 m.) esixe o noso esforzó colectivo. Despois as paraxes da Lombana e maila Encina. Un caseto amosa bandeiras bercianas cruzadas pintadas por autor anónimo. Neste lugar paramos para desfrutar da panorámica do Bierzo baixo e das montañas de Vilafranca, e para tomar un bo grolo de auga fresca. 


Diante nosa o desvío para a aldea de Orbanallo, baixo o cerro da Mallada. Pero nós seguimos a estrada principal para Ozuela, máis costa e cansanzo. Pero trala volta do cerro do Cueto (760 m.) chegamos á abandonada escola, onde dous cativos saúdannos amablemente. Debaixo da pendurada aldea de Ozuela, a paraxe das Campazas, enriba o cerro dos Peñericos (817 m.). Fermoso o casarío e mellores viciños. Por iso aproveitamos para falar cun habitante coa desculpa da localización da súa igrexa, para despois preguntar polos seus barrios. A confianza do diálogo facilita a crítica contra o viciño brasileiro que ergueu un sebe vexetal que impide a visión panorámica ao noso viciño de atrás. Ás veces habería que regular máis o planeamento urbanistico rural, así como a arquitectura popular, sobre todo nestes conxuntos aldeáns tan aproveitables. Trala cortés despedida seguimos camín polo seu rueiro.



Tiramos fotos das casas pero tamén da paisaxe sen igual. Despois baixamos para o chamado barrio do Río. Rápido descenso por pronunciada pendente de terra. Xa estamos no máis baixo do val do río Ozuela, para atravesalo cruzamos pola ponte vella, cara á outra beira. Agora toca a suba por pista moi enlaimada tralas derradeiras chuvieiras do inverno. En moitas ocasións botamos pé a terra porque o camín empece a axil pedalada. Na corda do val serve para pasar ao outro val do regueiro Valdecañada. Na altura do Cabezo (676 m.), a vista do pobo de Valdecañada, aló abaixo, paga a pena. Imos ao seu casarío ribeirán. Escoitamos os golpes do martelo na madeira. Moitos dos seus viciños aproveitan o domingo para subir ao pobo dende Ponferrada e facer traballos de mantemento das súas vivendas rurais. Valdecañada segue o trazado da súa estrada principal. Entorno a este camín femosas casas, moitas delas moi ben restauradas. Ao final do pobo, a mán esquerda, a igrexa parroquial. 



Saímos do pobo para cruzar pola ponte sobre o río Oza. Diante de nós a suba para a estrada que vai para San Lorenzo. Ese camín ábrese entre os cerros Encinedo (751 m.) e La Peñona (728 m.). Nós non estamos para ese esforzo, así pois, seguiremos o descenso polo val do río Oza. Esta ribeira está chea de arboredo, principalmente chopeiras, grazas a tanta auga do propio río, e despois dos regueiros Valdecañada e Ozuela. Máis adiante pasamos baixo a canle de Cornatelo, que sae dun túnel baixo o monte Paxariel. Por fin ábrese o val co casarío de Toural de Meraio.  Aproveitamos o bar da praza do Nogaledo para recuperar forzas. E rematamos recomendando moito esta viaxe a quen queira encherse de boas sensacióis.



O Bierzo, abril de 2013.
WWW.OBIERZOCEIBE.BLOGSPOT.COM



http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

HOMENAXE AO ESCRITOR BILINGÜE RAMÓN GONZÁLEZ ALEGRE



HOMENAXE AO ESCRITOR BILINGÜE RAMÓN GONZÁLEZ ALEGRE, 
por Xabier Lago Mestre.
falaceibe@yahoo.es

O pasado domingo 14 de abril tivo lugar en Vilafranca do Bierzo, no seu teatro municipal, a homenaxe pública ao escritor local Ramón González Alegre. O acto foi organizado polo Instituto de Estudios Bercianos co gallo dunha nova edición das Xornadas de Autor.  Nesta ocasión destacou a grande presenza de convidados galegos por mor de ser un escritor bilingüe (galego e castelán).  


Nesta ocasión centrarémonos na conferencia que abríu as Xornadas, cuxo autor foi o escritor Xosé Luis Méndez Ferrín. Na súa disertación fíxose un seguimento pola vida do vilafranquino, tan vinculado a Galiza, Vigo, Vilagarcía de Arousa e A Coruña. Salientou a influencia de Castelao no seu amor polo idioma galego. Respecto da súa obra, foi importante para os poucos anos que vivíu, 6 libros en castelán e 1 en galego. Ferrín dixo que esta diferenza lingüística foi porque Ramón se sentía “máis cómodo en castelán”.  Outro feito curioso tiña que ver coa súa facilidade para compoñer os títulos dos libros. 

A nivel ideolóxico, resalta a influenza do existencialismo no seu poemario. Así, en “Manantiales” vese a importancia dos ríos coma fluír da propia vida, auga coma inspiración poética. Tamén xorde a súa profunda relixiosidade cristiana pero non a ortodoxía católica. As dificultades para publicar na Galiza, velaí que tivese que recorrer a cidades de fóra, León, Valladolid ou Madrid, tamén puido favorecer a edición de libros en castelán e non en galego.  A súa forma de ser non tiña nada que ver con rexionalismo galego, máis ben trataba dunha “ambición universal desde o castelán”, segundo o profesor Ferrín. 


A pesar de ser natural do Bierzo galegueiro, tardou en publicar en galego, foi o caso do libro “Os Namoros” (1961), adicado aos galegofalantes da súa terra de orixe “aos bercianos que ainda falan no idioma de Galicia”. Un libro este que nun principio se chamou “Rúa da auga” en homenaxe á súa vila de nacencia. Ferrín dixo que o poeta berciano trataba de comunicarse coa natureza, coas xentes humildes e co bucolismo. Procuraba a paz que lle daba a lingua e a natureza. 

Salientou tamén Ramón González na divulgación da poesía galega nun intento por prestixiala a nivel peninsular pois era unha descoñecida fóra dos cumios do Cebreiro. Velaí o seu libro “Antoloxía da poesía galega” (1959). Neste sentido fixo un importante labor de divulgación dos novos poetas galegos, caso de Méndez Ferrín, a través da revista  trilingüe Alba (galego, castelán e portugués). 


Respecto do seu teatro, Ferrín doeuse porque non tiña representación na Galiza, algo sorprendente. Tamén elaborou  obra sobre o Dereito, xa que el foi avogado, aínda que se sentía máis realizado como poeta. E máis descoñecidos son os seus libros de viaxes, caso do que fixo sobre O Bierzo e A Maragatería. 


Para rematar, non podemos pasar por alto a polémica que houbo por parte dun dos seus fillos. O seu familiar denunciou que o seu pai apoiou aos poetas galegos mentres que dalgúns deles non tivo os agradecementos debidos. O tema controvertido vén a conto de que os escritores defensores da poesía social polemizaron públicamente con Ramón González Alegre, xa que éste para nada compartía esta visión ideolóxica. Para o vilafranquino toda a poesía era social, sen diferenciaciois. Tamén neste sentido polemizou co propio Ferrín. Ademáis a súa relixiosidade non foi totalmente compartida polas vangardas poéticas do momento.

O Bierzo, abril de 2013.

www.obierzoceibe.blogspot.com
http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

sábado, abril 13, 2013



O LIBRO DO POBO DE CUETO/COTO,
Polo Colectivo Cultural Fala Ceibe do Bierzo.
falaceibe@yahoo.es

Revisando o catálogo da biblioteca pública atopamos o libro “Cueto, historia y vida de un pueblo berciano” (2008), do profesor Jesús García y García. Por mor da historia local deste pobo do concello de Sancedo temos moita e variada información do seu pasado. Este libro amosa dúas partes: Historia de Cueto e a vida en Cueto. Respecto á primeira, detémonos nas orixes do nome de Cueto. Pero o certo é que na documentación tamén xorde o nome histórico de Coto, segundo o seu autor. O tumbo do mosteiro de Santo Andrés de Espiñareda recolle varios papeis onde temos a denominación Coto, “a vos don García Martínez de Coto e a vossa muller donna sancha damos e outorgamos en préstamo todos los heredamentos que a nos pertenecen (…)”. Outro indica “el convento desse mismo monesterio damos a vos, Rodrigo Alvarez de Coto e a vestra mullier Aldonça  Suarez que tengades de nos en prestamos por en todos los días de vestra vida de ambos (…)” (páxina 45). Todo semella indicar que finalmente impúsoxe a forma toponímica leonesa Couto. 


Noutra parte temos un texto que fai referencia á cuestionada provincia do Bierzo. Nosoutros defendemos que esta provincia do Antigo Réxime era unha delimitación territorial pero había algo máis. Formou parte dunha estrutura protoinstitucional en diversos eidos: fiscalidade, militar, gobernación, etc. Incluso tiña un axente real ao mando da dita provincia do Bierzo, referímonos ao corrixidor de Ponferrada, con grande tradición dende fines do século XV. Pero ben, non é este o momento de debater sobre a dita provincia. Vemos o comezo do dito texto, “el concejo y vecinos del lugar de Cueto, en la provincia del Bierzo, estando juntos en el sitio acostumbrado y llamados y congregados a son de campana tañida, como lo tienen de uso y costumbre juntar para tratar y conferir las cosas tocantes al servicio de Dios y bien y utilidad de esta república (…)” (páx. 65).



Tamén salientamos os datos dedicados á juntas vecinal, tan de moda agora coa ameaza do Goberno central da súa eliminación legal e institucional. Así recolle o inventario de bens da entidade local menor de Cueto/Coto, entre fincas urbanas e rurais. Bens públicos que serviron para apoiar a economía familiar e veciñal dos máis desfavorecidos, mediante o aproveitamento comunal dos seus pastos, leña, follas, madeiras, toxos, froitos, etc.  Os procesos de desamortización, promovidos polos gobernos liberáis do século XIX, baixo a ideoloxía individualista e capitalista intentaron desfacer eses bens comunais dos pobos bercianos. O noso autor tamén recolle os preitos emprendidos pola xunta veciñal en defensa dos comunais contra outros pobos lindeiros, caso de Cabanas Raras no ano 1928. Incluso de 1943 hai documentos referidos ao reparto por lotes das terras comunais de Cueto, cunha importante previsión aos novos viciños que poida haber, “los lotes que en lo sucesivo queden vacantes, serán adjudicados a los nuevos vecinos que se establezcan con casa abierta y éstos por antigüedad, haciendo así anualmente en el libro de Actas de la junta. Entrarán en la primera división los llamados nuevos vecinos (…)”.


Na segunda parte do libro, hai referencias ás construcciones (igrexa, torre, canle de rego, heliporto, lagares, fornos…), para tratar despois as referencias aos animais (rabaños, colmeas, animais de tiro, galiñas, matanzas…), as festas e os xogos teñen tamén o seu espazo (O ramo, o cancioneiro, os magostos, os carnavais, as festas relixiosas…), na sección do traballo analiza o ciclo anual agrario e mailas ferramentas e traballos domésticos. 

Na derradeira parte do libro trátase do tema da fala de Cueto. Lembremos que o autor é filólogo de profesión. Non faltan as referencias tanto ao galego coma ao leonés occidental, analizando polo miúdo a caracterización filolóxica propia de cadanunha das dúas linguas territoriais. Jesús García dinos que “como tal habla, no existe, ya que su estructura morfológica y sintáctica hasido sustituida en el habla normal, por las de la lengua oficial (…)”. Segue cunha relación de nomes toponímicos (hidrónimos,  orónimos, fitónimos, zoónimos, antropónimos…). Logo recolle máis palabras relacionadas co labradío, texidos, vestido e árbores. De remate, un apéndice fotográfico sobre os homes e as mulleres de Cueto/Coto.

O Bierzo, abril de 2013.
www.obierzoceibe.blogspot.com


http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

jueves, abril 11, 2013



AVENTURA ENTRE CAMPAÑANA E VILADEPAOS,
 Por Xabier Lago Mestre.
falaceibe@yahoo.es

Nova saída de Ponferrada aproveitando que o domingo amosábase con ceo aberto. Tomamos a vella estrada para Ourense cara ao barrio de Flores do Sil, seguindo pola Martina e virando á esquerda no cruzamentono para Devesas. Por enriba do río Sil vemos o caudaloso río berciano. Agora pola beira esqueda subimos para Vilalibre da Xurisdición, e despois Priaranza, capital do concello. A parada nesta poboación serve para tirar fotos das lonxanas barrancas de Santalla e, á saída, tamén do toro de árbore esculpido coma un rexio templario. De novo montamos a bici camín desta última poboación. Dende o recodo que forma a estrada no regueiro do Val tiramos fotos da panorámica dos pobos deixados atrás, paga a pena.



Á entrada de Santalla, no seu miradoiro está preparado para ter a mellor imaxe das cárcavas de tanta zona. Ten ademáis bos exemplos de arquitectura rural. Preparados? Principiamos as costas do pequeño porto de Vilavella. Enfronte o Castelo medieval de Cornatelo, afeado pola corta da canteira. Detrás as chamadas peñas de Ferradillo. Queda pendente a suba para Ferradillo e continuación ao monte Aquiana cando desaparezan os actuais ameazantes neveiros. Mentres tanto segue o noso esforzo ciclista ante esta subida que non parece moi difícil. Pásanos o auto da Garda Civil, nosotros co casco e mailo chaleco preceptivo. Por fin, chegada ao cumio con foto dos sinais de tráfico, queimadas algunhas polo fogo forestal do derradeiro verán.

                                            ESCULTURA DE PRIARANZA DO BIERZO.

Dende enriba, deixámonos levar pola baixada longa cara ao cruzamento de Borreis e S. Xoán de Paluezas. O letreiro recórdanos que hai pendente outra viaxe para o castro do Castrelín, relacionado co complexo arqueolóxico das Médulas. Adiántannos uns ciclistas con bicis de carreiras, algo normal, nosoutros corremos máis polas corredoiras. Diante por fin os primeiros barrios de Carucedo, a capital do concello. Todo anuncia As Médulas bercianas. Hai que torcer para a dereita, polo barrio de Abaixo, cara a Campañana, coa suba desfrutamos das vistas do lago Carucedo, mentres as súas aves acuática que non deixan de comunicarse.



Diante de nós a muralla de formigón do encoro de Campañana. Atravesamos por enriba desta obra hidráulica e cavilamos nas terras agrícolas estragadas. Agora verte as súyas augas a canle de Cornatel que vén dende Ponferrada, case nada!. Ribeira abaixo, a vivaz natureza do lago de Carucedo. Qué máis podemos pedir?. Deixamos as augas para agatuñar para Campañana. As voces dos viciños anuncian o diálogo sereo. Así facemos, aproveitamos para falar con eles. Hai que preguntar polo estado do camín para Peón e Viladepaos. Eles respostan que está ben. Despedímonos deles coa súa amabilidade. Máis adiante, cans ameazantes non nos reciben tan ben, no barrio Forcadas. Nada perigoso.



Todo para o norte, polo Lombo e a Lameira longa, subindo desfrutamos das boas vistas do encoro de Campañana e das lonxanas Médulas. Deixamos o cerro dos Mudos á (695 metros), e principiamos o descenso polas paraxes de Buracoa e Chantín, cheas de abundante vexetación. Os camíns da esqueda van para a aldea de Peón e os da dereita para Viladepaos e S. Xoán de Paluezas. A escasa sinalización favorece anosa perda pero, aínda así, podemos desfrutar máis destes montes. É unha forma de consolo. Un dos pequenos vales que descenden para a vertente do río Sil amosa, na súa cabeceira, o correspondente cartel indicativo que anuncia a baixada para Viladepaos. Por fin atopamos o camín, despois de moito buscalo. Esta senda para o río Sil é dificultoso en primavera porque está enlaimado, incluso hai árbores caídas, que obrigan a erguer as bicis por enriba. Mentres baixamos, outros suben, por suposto, avisámolos do que lles agarda nesta tremenda senda para cabras. Pero eles seguen sen medo, están afeitos a estes problema orográficos. 


Por fin, chegamos á ribeira baixa do río Sil. Un chisco máis adiante, a prociurada pasarela. Cruzamos para o campo de futbol de Viladepaos. A chuvieira volve de novo para rematar a difícil xornada. Como sabemos da convocatoria dunha xunta veciñal no centro cívico do pobo, para aló imos, así estaremos a cuberto un rato. Noutro artigo damos conta desta xunta veciñal. Así pois damos por rematado este relato aventureiro.



O Bierzo, abril de 2013.
www.obierzoceibe.blogspot.com


http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

lunes, abril 08, 2013



EL BANCO DE TIERRAS DE EL BIERZO EN VILLADEPALOS, 
por Xabier Lago Mestre.

El pasado domingo 7 de abril tuvo lugar en Villadepalos/Viladepaos una junta vecinal para dar a conocer el funcionamiento del llamado Banco de Tierras de El Bierzo.  La técnica del Consejo Comarcal, ente territorial que gestiona el Banco de Tierras, ofreció una disertación didáctica con el apoyo visual de las nuevas tecnologías de la información. 

Se ofreció información variada sobre qué es el Banco de Tierras de El Bierzo, como centro de intermediación con la finalidad de sacar al mercado terrenos agrícolas, ganaderos e forestales. También se hizo referencia a las fincas (predios, poulas…) que podrían tener aprovechamiento agrario, ganadero, hortofrutícola, forestal o mixto. 



Lo más importante fue la descripción del funcionamiento del Banco de Tierras de El Bierzo. El servicio de intermediación prestará la gestión, asesoramiento técnico y jurídico a las personas interesadas.  Así se realizará la correspondiente incorporación de fincas al Banco de Tierras, el arrendamiento o cesión de las fincas. Este proceso contará con toda la confianza y seguridad, tanto en la cesión como en la utilización de las tierras afectadas.

Las ventajas de este tipo de operaciones agropecuarias son varias: garantía de devolución de la finca, no afectación a las lindes, normalidad en el uso acordado y garantía de cobro del precio acordado. El precio del arrendamiento será el del mercado, a la vez que se facilita la colocación de los productos agrarios en el mercado, períodos amplios de arrendamiento (5 años en usos agrarios y 16 en usos forestales).



La técnica finalmente trajo a colación ejemplos de Bancos de Tierras de fuera de El Bierzo que han tenido éxito, casos de Galicia (proyecto Bustelo de Agader o en la comarca aragonesa de Matarraña enTeruel). Por cierto, la Junta de Castilla y León trabaja en en un anteproyecto de Ley agraria que determinaría la inclusión forzosa de las tierras rústicas que estén sin cultivar. Recordemos que la oferta de fincas del Banco de Tierras de El Bierzo es totalmente voluntaria. 



Curioso también resultó la descripción somera que hizo sobre la problemática de la demostración de la propiedad de predios. Aparte de los documentos registrados, como las donaciones, ventas o compras privadas, surgen los casos de las hijuelas, acuerdos de bodegas, declaraciones con dos testigos, o testimonios sobre propiedades de los pedáneos. Esto ha sido así porque entre la cultura rural oral fue muy común no recurrir siempre al procedimiento registral oficial, que exigía gastos e incomprensión lectora para vecinos iletrados (firmar sin saber qué).  Para todos estos casos, los contratos de arrendamiento de fincas que propone el Banco de Tierras de El Bierzo supondría una forma de reafirmar propiedades.



En el tiempo de debate posterior, los vecinos mostraron la problemática del minifundismo local. En este sentido se animó a los propietarios vecinos a apostar por el Banco de Tierras, para poder ofertar varias pequeñas fincas unidas con mayor interés en el mercado del arrendamiento. También salió a relucir el desconocimiento que había sobre la propiedad de ciertas fincas y que resta eficacia a este proceso de revitalización de cultivos. Otro tema problemático fue el actual proceso de concentración parcelaria que no está ejecutado y que permite la existencia hoy de las tradicionales fincas no afectadas por la inmediata concentración parcelaria.

O Bierzo, abril de 2013.

WWW.OBIERZOCEIBE.BLOGSPOT.COM

http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

miércoles, abril 03, 2013



ROTEIRO ENTRE ORBANALLO E PRIARANZA,
Por Xabier Lago Mestre.
Colectivo berciano Fala Ceibe.

Principiamos outra nova rota polo Bierzo Sur partindo do pobo de Toural de Meraio. Esta poboación conta con numerosos barrios, a saber, Barrera, por onde entramos, Nogalego, tralo paso da súa ponte medieval, Pinzais, Oteiro, Toural, Meraio e O Teso, por onde saímos. Segundo a documentación histórica, había un concello xeral onde participaban representantes de todos os ditos barrios comentados, como cando decidiron reducir o número de fornos comunarios por barrio para evitar os temidos fogos descontrolados.

                                           CASA DA ALDEA BERCIANA DE ORBANALLO

Comeza a suba pola ladeira do cerro do Castro, para seguir polo cerro das Infantas.  Atrás queda a grande canle de Cornatel que xorde tralo soterramento tralo monte do Paxariel. Pola Esqueda o regueiro dos Predos e pola la contra unha fermosa paisaxe de viñedos. Seguimos pola estrada para a Ozuela, pero collemos o desvío para Orbanallo, cun letreiro castelanizado, por suposto.  Nova forte suba polo casarío desta aldea na que atopamos varias casas rurais de aluguer, moi ben restauradas para o turismo estacional.  No alto do cerro da Mallada, aproveitamos as boas vistas do Bierzo chairego. Dende eiquí, por abaixo entramos un frondoso arboredo outonal. Máis adiante un souto porla paraxe de Folilares. Enriba o cerro da Cabeza. 

                              POBO BERCIANO DE RIMOR, AO LONXE PONFERRADA

O novo val xorde cos regueiros Rimor e Barrero, que confluen no pobo de Rimor. Agardamos que ninguna tormenta futura concentre as augas de ámbolos regueiros no primeiro barrio de dita aldea, polo perigo que habería por ter casas no cauce fluvial.  Mentres agatuñamos pola ladeira das Cabuercas gozamos da vista panorámica de Rimor. Máis adiante, nas aforas xa, vemos a ermida do Santo Cristo. Ao salir do dito val, temos a mellor das vistas, ao lonxe Ponferrada, e a súa Torre Faro, símbolo da burbulla inmobiliaria, e detrás as chemineas da central térmica de Cubillos botando fume ao ceo azul.


                       PEDRA TESTIGA LINDEIRA ENTRE RIMOR E VILALIBRE

Polos bordes da Golea e maila Matica atopamos viñedos, e por Montalval arboredo froiteiro, cereixais, amendoeiros e cirolos. Unha gran pedra, unha testiaga ou marco, fixa os lindeiros entre as pedanías de Rimor e Vilalibre da Xurisdición. Atopamos un paroleiro viciño desta última poboación que nos fala dos terreos comunais no alto do monte, na Peralina e Peñalga. Dos problemas que teñen para recuperalos e poñelos en explotación polas duras condiciois que impón a Consellería de Medio Ambiente da Junta de Castela e León. A perda da autonomía das nosas xuntas veciñais ante os poderes alleos ten estes sometementos. Velaí unha das razois dos lumes forestais que xorden nos meses da seca nesta rexión do Bierzo.


A baixada para Priaranza é doada, ao lonxe vemos as barrancas de Santalla, que semellan as terras lonxanas das Médulas. Collemos de novo a estrada nacional entre Ourense para Ponferrada para principiar a volta á capital do Bierzo. Os nove quilómetros que restan son pracenteiros, desfrutando da paisaxe chairega. Imos deixando os pagos da Forca, O Cabuerco e Nogaledo, para chegar a Vilalibre da Xurisdición. Esta poboación séntese moi orgullosa de acadar a liberdade noutros séculos lonxanos, velaí as súas actuáis rúas Constitución e Liberdade.  Torcemos para a Esqueda, procurando a ribeira do Sil, mentres que deixamos o desvío para Toural de Meraio. 

                                                     POBO BERCIANO DE RIMOR.

O Bierzo, abril de 2013.


WWW.OBIERZOCEIBE.BLOGSPOT.COM
http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es