miércoles, junio 27, 2018

NUESTRAS FIESTAS MUNICIPALES DE EL BIERZO.


POR OTRAS FIESTAS MUNICIPALES.
por Javier Lago Mestre.
Colectivo cultural Fala Ceibe do Bierzo.

La mayoría de las localidades de la región berciana sufren los efectos de la despoblación. Desde la década de los 60 del siglo pasado no ha dejado de crecer la emigración rural. Las variadas crisis agraria, ganadera, forestal y minera provocaron la descapitalización económica y demográfica de nuestros pueblos. Además las políticas públicas se concentran en los centros urbanos, en busca del voto, desincentivando el  asentamiento rural.

Las capitales municipales de El Bierzo tienen multitud de pueblos en sus términos. La gran mayoría de nuestros lugares, aldeas y barrios tienen su origen en el período medieval. Su desarrollo secular derivó de una economía agraria y ganadera, así como de un sistema político  señorial. Pero ahora los pueblos tienen un futuro muy incierto ante la progresiva urbanización.


Los habitantes de la mayoría de las pequeñas localidades merecen un reconocimiento público por su esfuerzo diario por mantener sus pueblos. Por eso los urbanitas estamos en deuda con los rurales. Porque el medio rural berciano es mucho más que un patrimonio natural o etnográfico que se ofrece a los turistas ocasionales y de fin de semana.

Por todo ello resulta lógico demandar un mayor protagonismo para nuestros pueblos en las fiestas municipales. Éstas deberían dar más intervención a los habitantes rurales. Con ello se conseguiría elevar la autoestima individual y colectiva de sus vecinos. Todos estos merecen un homenaje público aprovechando las festividades patronales y municipales.


Concretamos nuestra propuesta en dedicar una de las dos fiestas locales de nuestros municipios a los pueblos de su término. Cada nuevo año se podría dar un protagonismo festivo especial a un pueblo del municipio. Así se haría un homenaje a nuestros mayores, por ejemplo a los llamados vedraños de cada pueblo. Su larga experiencia vital bien lo merece.

Muchos de nuestros pueblos tienen sus pendones. Un desfile de estos pendones por las calles de la capital municipal sería un digno homenaje al pueblo elegido ese año, acompañado por sus vecinos, durante las fiestas patronales. Esta iniciativa podría ser organizada por su correspondiente junta vecinal, como representación política de cada pueblo.


Los ayuntamientos bercianos aprovecharían ese día festivo dedicado a un pueblo de su término para presentar otras iniciativas. Así se podría presentar un folleto turístico, con información sobre su patrimonio histórico, artístico, etnográfico y ecológico. Buena disculpa sería ésta para abrir y presentar nuevas rutas naturales, aprovechando viejas corredoiras y vieros comunales.

El mencionado protagonismo festivo dado a un pueblo serviría también para convocar concursos escolares. El alumnado afectado podría realizar trabajos que recopilasen tradiciones, leyendas y cuentos de sus mayores, fomentando así el diálogo intergeneracional. Esos trabajos escolares serían presentados en un acto público durante dicho día festivo, y publicados en las páginas web municipales.


Sabemos de la existencia del Día de El Bierzo en Ponferrada y otros municipios. Este especial día festivo reafirma nuestra identidad colectiva como bercianos y bercianas. Pues bien, la propuesta de celebración del Día de nuestros pueblos sería un justo homenaje para los vecinos rurales.

O Bierzo, xuño de 2018.
www.facebook.com/javierlagomestre
www.obierzoceibe.blogspot.com

http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

martes, junio 26, 2018

REFRANEIRO BERCIANO DE XULLO E AGOSTO.



O NOSO REFRANEIRO BERCIANO DOS MESES DE XULLO E AGOSTO,
polo coletivo cultural Fala Ceibe do Bierzo.

REFRAIS DO MES DE XULLO OU DE SANTIAGO.
“Por Santiago (25 de xullo) pinta o vago” (porque xa hai froitos maduros).
“Por Santiago fai o segado, para ti e para o gando”.
"por Santiago e Santa Ana (26 de xullo), pintan as uvas e pola Nosa Señora (15 agosto) xa están maduras".
"En xullo, colle a fouce e pecha o puño".
 "O que quera boa coíña, sémbrea  no menguante de Santa Mariña (18 de xullo).
"Pola Madalena (22 xullo) xa se sega na máis alta serra".
"O que en xullo fas de segar, en outubro fas de sementar" (libro El habla de Toreno).


REFRANEIRO DO MES DE AGOSTO.
“Se non chove en agosto, non hai magosto” (as choivas boas para os castiñeiros).
“Agosto  fina o rostro”.
"En agosto, arder, e en setembro chover".
“En agosto secan os montes e en setembro secan as fontes”.
“Por S. Lorenzo (10 de agosto) calura, por s. Vicente (22 de xaneiro) friura”.
"Para que haxa boa outonada, deberá chover apra S. Bartolomé" (24 de agosto).



CONSELLOS AGROGANDEIROS DO MES DE AGOSTO.
"Agosto madura e setembro vendima"
"Chuvia de agosto, máis mel e máis mosto"
"Auga de agosto, quita viño e non da mosto".
“Por San Lorenzo (10 de agosto) recóllese o orégano para que non arda a casa”.
“Por San Bartolo (24 de agosto) planta o repolo”.
"Polo S. Bartolomé, tronada arreo" (abundancia de tronadas no Bierzo).
“Por Santa Mariña (14 de agosto) vai ver a túa viña, e se mal a atopas, mal a vendimarás”.
“O que non mallou que mallara, que agosto xa pasou, auga para os nabos”.
“Se se quer magosto, ten que chover en agosto” (a boa relación entre chuvias temperás e castañas).
"Prá boa sementeira, por San Bartolomé (24 de agosto), as augas primeiras".
"As castañas, en agosto arder, e en setembro beber" (El habla de Toreno).

O Bierzo, xuño de 2018.
www.facebook.com/javierlagomestre
www.obierzoceibe.blogspot.com



http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

viernes, junio 22, 2018

FESTAS DO MES DE XUÑO NO BIERZO.



FESTAS DO MES DE XUÑO NA REXIÓN DO BIERZO,
polo coletivo cultural Fala Ceibe do Bierzo.
falaceibe@yahoo.es

 FESTAS CIVÍS.

A primeira fin de semana destacamos dous actos festivos sen igual. O primero é Toural en Tren, con numerosos actos relacionados co ferrocarril. Dende viaxe en tren a Brañuelas, mercado ferroviario, feira de alfarería e xantares populares. Tamén hai que salientar a feira agroturística de Carracedelo, nas mesmas datas, onde se expoñen todo ltipo de produtos agrarios da nosa rexión.  A feira do Viño de Cacabelos (20 e 21 de xuño de 2015) onde se esgotan os nosos caldos.

En Santo Tomás de Las Ollas, pedanía do municipio de Ponferrada, festexan Nosa Sra. do Rosario (4 ao 6 de xuño de 2016). En Finolledo celebran festas do 1 ao 5 de xuño de 2016. Peñadrada celebra S. Pelaio (26 de xuño). Festas en Finolledo (3 ao 5 de xuño de 2016).



O SANTO DE BEMBIBRE CADA SETE ANOS.

No ano 2015 o Santo de Bembibre sae do seu santuario o sábado 20 de xuño e  volta para el o 28 de mesmo mes. Seguimos no relato histórico as explicaciois de Manuel Olano Pastor. No ano 1628 ten lugar o milagre que trae a chuvia tan necesaria a Bembibre e maila contorna. Consecuencia disto, o concello da vila fai voto de sacar o seu Ecce Homo de xeito periodico en recordo do milagro. A saída do chamado Santo vai acompañada dos pobos do arciprestádego do Boeza. Despois da baixada dende o seu santuario é recollido na igrexa de San Pedro, polo cal debe satisfacer o chamado pago do canon. Trala estadía de sete días na dita  parroquia volve para o seu santuario para estar pechado durante sete anos. Antigamente o Santo saía varias veces ao ano para pedir pola chuvia, pero foi a resistencia a pagar a súa saída, por parte de Castropodame no ano 1902, o que regularizou a baixada de xeito anual. 



 FESTAS DE SAN ANTONIO.

Celébrase feira de San Antonio (13  de xuño) en Vilafranca do Bierzo. Esta populosa feira ten lugar na contorna do parque da Alameda con numerosos postos de artesanía, froitas, roupa, apeiros de labranza, alimentos como doces, fogazas de pan, empanadas, etc. onde tampouco faltan as pulpeiras que se chean á hora do xantar.

Temos numerosas festividades en honra de San Antonio de Padua como patrón de Lillo do Bierzo (13 xuño), Quintela e  Oencia, Encinedo, Hervededo no concello de Camponaraia, Albares de la Ribera na conca do Boeza, Almagarinos, Parandois na contorna de Toural dos Vaos, o barrio de San Antonio de Ponferrada, Santa Leocadia na conca do Sil, Pombriego na bisbarra da Cabreira, Borrenes-Borrés, Boeza en Folgoso da Ribera, Almagariños en Igueña,  Cuevas del Sil, Fresnedelo no val de Fornela, Lillo de El Bierzo (10 ao 14 de xuño de 2016), Pereda de Ancares, Campelo, Saceda da Cabreira, Porqueros de la Cepeda, etc.

Traemos eiquí o curioso caso das festas de San Antonio de Padua en Ponferrada. Durante anos tiveron as súas festas na parte alta da cidade, no barrio do mesmo nome. A igrexa na súa orixe foi ermida da Vera Cruz no chamado Campo da Cruz. Esta ermida tivo a súa confradía da Vera Cruz que organizaba as procesiois correspondentes e mantiña a fábrica da ermida. Segundo o historiador José Diego Rodríguez Cubero (La ermita de la Vera Cruz... revista Bierzo, 2014), houbo outra ermida na mezma zona, dedicada a Santa Marta. Por último dicir que descoñecemos cando foi o cambio de denominación pola igrexa de S. Antonio porque a confradía deste santo estaba na igrexa da Encina, intramuros da vila de Ponferrada.



FESTAS DE SAN XOÁN.

Ruiterán celebra S. Xoán (24 xuño). A localidade de Horta ten dedicada a súa igrexa a San Xoán e celebra as súas festas.  Outras celebracios son en Toreno, Bouzas, Berlanga do Bierzo, San Esteban de Valdueza, Cariseda no val de Fornela, Paradaseca, a vila de Toreno, A Portela de Valcarce, Vilalibre da xurisdición, Voces, Carracedo do Mosteiro (24 ao 26 de xuño de 20016), Yeres no val do Cabreira, Mataotero en Palacios del Sil, Castrillo de Cabrera, Folgoso de la Ribera, Tremor de Arriba, Colinas del Campo de Martín Moro, barrio de Mataotero en Palacios del Sil, Otero de Naraguantes, Arborbuena, Prado da Somoza, etc.

As fogueiras de San Xoán teñen lugar en moitas localidades da nosa rexión do Bierzo. Salientamos a de San Xoán da Mata que aproveita esta festividade para elaborar unha grande fogueira que presume de ser a máis grande de Europa. A Noite Máxica de Valboa celébrase cunha fogueira arroadeada por unha mesa para a cea de moitos viciños. Todos e todas cumpren coa tradición de dar sete voltas á fogueira. Ademais de botar un obxeto ao lume purificador mentres se pide un bo desexo. Outras fogueiras en Toural dos Vaos, Turienzo Casteñero, Bembibre, ou mailos barrios ponferradinos da zona Vella, Xudeos e Flores del Sil.

Fogueiras tamén as hai nas bisbarras de Valdeorras, no Barco, e mailo Courel, Quiroga e Soldón.



FESTAS DE SAN PEDRO.

Este santo é patrón das localidades de San Pedro de Paradela (29 de xuño), Otero de Naraguantes en Fabeiro, Lumeiras, Faro, a vila de Corullón,  Carucedo, S. Pedro de Devesas, barrio de Torenillo, S. Pedro Mallo, Berlanga do Bierzo, Montes de Valdueza en lembranza do seu mosteiro de S. Pedro de Montes, S. Pedro de Troes (1 ao 2 de xullo de 2016), Corullón (29 ao 2 de xullo de 2016), Clemente de Valdueza, Pradela no val de Valcarce, Vilamartín da Abadía, Orellán, etc. En Ponferrada tamén se intenta recuperar estas festas arredor na igrexa de S. Pedro. 

OUTRAS FESTAS NAS LOCALIDADES DO BIERZO.

En S. Miguel de Arganza teñen a festa de S. Bernabé (11 de xuño). Valtuille de Abaixo celebra o San Pelaio (26 de xuño) con Vilar de Corrais, Valdeprado en Palacios del Sil, Santalavilla e Sotillo da Cabreira, e na ermida do barrio de Peñadrada en pedanía de Vilamartín del Sil, Salientes en Palacios del Sil, Vilarrubín no val do Selmo . A romaría da Virxe de Arnado (21 de xuño) xorde en 1976 despois de aparecer a Virxe no agro de Chadeira. A romaría da Virxe da Aquiana (7 e 8 de xuño) se realiza na ermida no alto do cumio. Noutrora os viciños de Montes, Vilanova de Valdueza e San Adrián facían esta romaría de xeito conxunto. Magaz de Enriba celebra festas de S. Marcial (30 de xuño). Otero de Naraguantes ten festas patronais para o 24 e 26 de xuño de 2016.

No 24 de xullo do 2018 ten lugar o chamado Desafío de Orellán. Eiquí vanse xuntar pendoes do Bierzo e León para ir até o miradoiro de Orellán onde haberá un xantar comunal.



 FESTAS NA BISBARRA DE VALDEORRAS.

A primeira festa patronal en celebrarse é en Casaio, no concello de Carballeda de Valdeorras. Trátase do Corpus (5 ao 7 de xuño) que organiza a xunta veciñal da localidade. O mesmo acontece na localidade de Viloira xunta á vila do Barco de Valdeorras. Corpus que celebran con alfombras florais en A Rúa e Petín. En Fontei celebran S. Antonio (14 de xuño), no municipio da Ráu. Viladequinta ten festas de San Pedro para o 29 de xuño.

No concello de Rubiá teñen lugar as festas de San Cristobal (10 de xuño) en O Porto, O Real e Quereño, aínda que poden desprazar para os meses de verán para que acudan os emigrantes retornados. Éntoma celebra o seu San Xoán Bautista para o 24 de xuño. A localidade de O Trigal, no concello da Carballeda, ten a peculiar festa de S. Caralampio (15 de xuño) onde non falta o xantar popular.   En Lardeira ten lugar o 15 de xuño a romaría da Santísima Trinidade, coñecida popularmente coma O Pai Eterno, que amosa unha escultura con tres cabezas.

Na bisbarra viciña do Courel ten lugar a festa do cocho de San Antoño de Padua (13 de xuño) en Meiraos. Eiquí cantan "San Antoño é un Santo, e irmau do meu marido, cando o meu gando falta, S. Antoño vai comigo". En Miraz celebran S. Pedro e S. Paulo (29 e 30 de xuño).



FESTAS NA CABREIRA.

Na bisbarra da Cabreira temos Saceda coas súas festas de S. Antonio (4 de xuño de 2016). A localidade de Iruela aproveita as festas da Oitava do Corpus (2016) para inaugurar o seu novo pendón ou pundón a cargo da súa xunta veciñal, "as campás e o pendón do pobo son". Corporais celebra S. Xoán para os días 24 e 25 de xullo (2016). E Soutelo da Cabreira festexa S Pelaio (24 ao 26 de xuño 2016).

FESTAS EN PORTUGAL.

En Pinhel ten lugar a festa medieval (3 ao 5 de xuño de 2016) no que ten lugar un cortexo co asalto ao seu castelo, amais da cea medieval.

O BIERZO, XUÑO DE 2018
WWW.OBIERZOCEIBE.BLOGSPOT.COM


http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

jueves, junio 21, 2018

LOS PREJUICIOS LINGÜÍSTICOS EN EL BIERZO.


PREJUICIOS LINGÜÍSTICOS.
por Javier Lago Mestre
Colectivo cultural Fala Ceibe do Bierzo.

En la región de El Bierzo tenemos varios idiomas en contacto, gallego, leonés y castellano. Las dos lenguas territoriales llevan siglos sufriendo la pérdida de hablantes por la presión del castellano, amparado por los procesos de oficialidad, urbanización, capitalismo, emigración rural, etc.

Las comentadas minorías lingüísticas también han sido sometidas al desprestigio social.  La pertenencia de El Bierzo a la provincia leonesa y a la Comunidad Autónoma de Castilla y León ha supuesto una dependencia política que ha despreciado el gallego por considerarlo ajeno a las nuevas identidades y fronteras lingüísticas. Así se ha fomentado el relato político de que en Castilla y León se habla castellano y no el gallego por sera foráneo.


La ciudadanía asume, por mandato político, la imposición del castellano en las instituciones y la educación. Pero la mayoría social se siente amenazada por los iniciales procesos  normalización lingüística del gallego. Por desconocimiento histórico, las demandas bilingües se  interpretan como una presunta imposición.

Es importante avanzar en la clarificación lingüística. En los períodos de más desprestigio de esta lengua se hablaba del chapurreau, propio de la baja autoestima y del desprecio. En otras ocasiones hubo referencias al dialecto berciano, en un exceso de localismo idiomático. Los defensores del leonés tuvieron que admitir la presencia en su ámbito territorial del llamado gallego-leonés, como habla con mezcla de los dos idiomas vecinos. Toda esta terminología es propia de ciertos prejuicios que no eran capaces de reconocer la existencia actual del idioma gallego en El Bierzo.



La normalización del gallego en la Comunidad Autónoma de Galicia supuso la admisión del gallego normativo o estándar. Todos los grandes idiomas precisan de la normativización para reconocer una gramática, léxico y fonética unitarias frente a las diferencias dialectales y territoriales. Estos procesos de normalización no son siempre pacíficos porque hay resistencias de los hablantes ante las novedades, caso de las hablas dialectales o de los idiomas derivados (portugués o brasileiro).

Na rexión do Bierzo ainda hai falantes que non asumen ben a presenza do galego normativo fronte ás falas locais. Ademais, tanto leoneses como casteláns cualifican ese galego estandar como alleo e colonizador. A realidade histórica é que tódalas linguas sempre teñen evolucionado por razoes políticas ou sociais. 


Os falantes bercianos queremos que a nosa lingua galega permaneza no tempo. Para isto convén que o galego supere os estreitos eidos rurais tradicionais. Necesita recuperar outras funcionalidades (administracioes, comercio, novas tecnoloxías, lecer, etc) cunha lingua estándar e unificada. Isto non quita que haxa usos do galego dialetal nos ámbitos familiar e coloquial de carácter oral.

O Bierzo ten a obriga de manter a lingua galega como patrimonio histórico e referente de dereitos idiomáticos. Fundamental será a recuperación de neofalantes capaces de acadar novos usos para esta lingua nosa. Un maior prestixio do idioma galego vai atraer falantes. Así será cunha comunidade galegofalante ampla, contando tamén con Galiza, Portugal e Brasil. Porque todos nos sentiremos máis orgullosos se a fala galega do Bierzo é capaz de evolucionar cara a un idioma con valor internacional.

O Bierzo, xuño de 2018.
www.facebook.com/javierlagomestre


http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

sábado, junio 09, 2018

QUEJAS POR ENCUESTAS SOCIOLINGÜÍSTICAS PARCIALES.


QUEJA POR ENCUESTAS SOCIOLINGÜÍSTICAS DE GALICIA
QUE IGNORAN EL BIERZO.
por Colectivo cultural Fala Ceibe do Bierzo.
falaceibe@yahoo.es

Recientemente ha sido publicado el libro “Lingua e sociedade en Galicia. Resumo de resultados 1992-2016”, editado por la Real Academia Galega (2018). Se trata de un estudio sociolingüístico sobre el uso de la lengua gallega en Galicia. Lo sorprende de su contenido es que ignora la presencia de gallegohablantes en los territorios de Eo-Navia, O Bierzo y As Portelas de Zamora.

No es la primera vez que los estudios sociolingüísticos sobre el gallego, financiados y hechos en la Comunidad Autónoma de Galicia, que no fijan su objetivo en la presencia actual de hablantes gallegos en los territorios linderos comentados. Esta intervención investigadora es parcial e incompleta al dividir la comunidad gallegohablante del noroeste peninsular. Además,  esta práctica académica comparte una dinámica secular plena de prejuicios hacia las minorías lingüísticas de Asturias, León y Zamora. No se estudia lo que se desconoce o se minusvalora. 


  En esos trabajos sociolingüísticos aparecen gráficas y mapas de Galicia por concellos y comarcas. Los actuales límites políticos entre Galicia y Castilla y León son condicionantes. Hay una verdadera frontera mental que impide ver la presencia de gallegohablantes fuera de la Galicia administrativa en las tres comarcas comentadas. Pero la realidad es otra, la existencia de minorías gallegas desde la Edad Media hasta la actualidad. ¡Cuanto mal está haciendo este  ocultamiento académico para la valoración colectiva de estas minorías lingüística aisladas!. 

Los gallegohablantes sufrimos, en nuestros tres territorios extremos, las discriminaciones culturales y educativas, debido a la falta de reconocimiento legal de nuestros derechos lingüísticos en  Asturias y Castilla y León. Estas dos Comunidades Autónomas fomentan sus culturas asturiana y castellana e ignoran las minorías gallegas. Por todo ello,  merecemos un mayor respeto por parte de Galicia porque hoy también somos protagonistas de la presencia del idioma gallego en el noroeste peninsular.


Por todo lo dicho, desde el colectivo Fala Ceibe do Bierzo reclamamos a todas las instituciones de la Comunidad Autónoma de Galicia que miren más por los gallegohablantes exteriores. Queremos recuperar la hermandad cultural histórica. Para ello son necesarios menos complejos ante los límites administrativos que nos separan. Porque conviene una colaboración cultural interterritorial por el mantenimiento de todos los gallegohablantes del noroeste peninsular sin excepción. Todos somos responsables de mantener nuestro idioma gallego, sin los condicionantes políticos o legales, en este siglo XXI.

O Bierzo, junio de 2018.
www.facebook.com/javierlagomestre


http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

jueves, junio 07, 2018

LAS RUTAS POR EL MUNICIPIO DE CORULLÓN.


LAS RUTAS POR CORULLÓN.
por Javier Lago Mestre.
Colectivo cultural Fala Ceibe do Bierzo.

Tenemos en la región de El Bierzo un variado espacio rural. Pero la mayoría de los folletos turísticos priman los monumentos de Ponferrada, las villas, los conjuntos históricos singulares (Las Médulas, monasterios, castillos…), las grandes rutas (Santiago, Invierno, etc) o los espacios naturales, caso de Ancares. Por eso los pequeños municipios buscan su promoción peculiar. Este es el caso de Corullón que recientemente ha editado un folleto de sus rutas turísticas.

El ayuntamiento de Corullón presenta un mapa general con las rutas, del Castillo, los cerezos de S. Juan y S. Martín, así como la del Wolfran a la Pena do Seo. Es un acierto presentar las correspondientes escalas de altitudes, acompañadas de fotografías de las rutas.


En el plano general se incluyen referencias a la toponimia mayor de la villa de Corullón. Así acontece con las referencias a algunos de sus barrios de: El Molino, La Sala, Cando, a los que añadimos los otros de: Cantrojal, Campín, Barredo de Arriba y Abaixo, Casanova, S. Miguel, Castelo, Pico do Lugar, Piñeiro y Campo do Río, además del casarío de San Fiz. Nos parece un acierto recuperar esos nombres tradicionales de los barrios y también de su callejero (rueiro). De esta forma recuperamos la memoria colectiva, evitando la pérdida de este patrimonio toponímico y lingüístico.

Añadimos que, de cara al futuro, se debería tener en cuenta todo el municipio de Corullón. Nos referimos a inclusión de todas las localidades, es decir, Cadafresnas, Dragonte, Hornixa, Horta, Melezna, Viariz y Vilagroi. Recordamos que estos pueblos tienen el reconocimiento administrativo de pedanías, gobernadas por sus juntas vecinales históricas. Merecen pues una mayor presencia en cualquier promoción turística como tales pedanías.


Volvemos a las rutas para indicar que ha sido importante incorporar la localización de las fuentes de Corullón, a saber, Naranjos, A Sala, Tadaiña, Trinchera, A Chaula, S. Miguel, S. Juan, Garnelo o Mirador. Los senderistas y ciclistas de seguro que agradecen un poco de agua fresca en sus largos recorridos.

La importancia de este folleto turístico de rutas verdes de Corullón es porque es una oportunidad única para recuperar y promocionar la toponimia local menor. Por el sur del municipio encontramos nombres tan hermosos como Cerro da Coruxa, Castañedo, Val de Cabana, Cerro dos Mouriños, ya cerca del miradoiro de la carretera Le-5220. Por el oeste, resuenan los topónimos Reguerín, Pumedo, Castrelo y, Requeisada. Situándonos en el norte, encontramos Taranxedo, Cortinas, Veiga y, Molino-Muín. Por esta zona sería interesante que las instalaciones deportivas y de la playa fluvial adoptasen el nombre del topónimo correspondiente, caso de Nogarellas.


Unha mágoa que o mapa xeral do comentado folleto límite o leste polo río Búrbia. Porque Horta ten moito encanto e ben merecería outra rota  fluvial pola Olga de Arriba, O Casar de Olarte e os praos de Quintela. Agardamos que esta proposta poida ser incluida nunha nova edición do folleto turístico. Dito tudo, recoñecemos que esta iniciativa de Corullón debería ser imitada por outros concellos.

O Bierzo, xuño de 2018
www.facebook.com/javierlagomestre

http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es