sábado, noviembre 30, 2013

DEBATES SOBRE O GALEGO DO BIERZO NO PARLAMENTO DE GALIZA.

VIDEOS SOBRE A PROBLEMÁTICA
DO IDIOMA GALEGO NO BIERZO
NO PARLAMENTO DE GALICIA.



A DENUNCIA DO BNG ´SOBRE OS PROBLEMAS  DO ENSINO DO GALEGO NO BIERZO.

https://www.youtube.com/watch?v=zHhmMLg1_lc


RESPOSTA DA XUNTA DE GALIZA Á PREGUNTA DO BNG NO PARLAMENTO GALEGO

https://www.youtube.com/watch?v=K6Bzm6-lj8g


DEBATE PARLAMENTAR SOBRE A GRAVE SITUACIÓN 

DOS GALEGOFALANTES DO BIERZO,

https://www.youtube.com/watch?v=9OPOucTHk58



RESPOSTA DA XUNTA DE GALIZA ANTE AS DEMANDAS DO BNGEN DEFENSA DO ENSINO GALEGO NO BIERZO.

 https://www.youtube.com/watch?v=I9nQCFn3GXQ



WWW.OBIERZOCEIBE.BLOGSPOT.COM
http://sites.google.com/site/obierzoxa ht
tp://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

VALDEORRAS E MAILO BIERZO, REXIÓNS TURÍSTICAS.

AS REXIÓNS DO BIERZO E VALDEORRAS, 

por Xabier Lago Mestre.
falaceibe@yahoo.es

Dende hai tempo hai certa polémica política pola constitución do Concorcio de Turismo de Valdeorras. O problema está na integración neste organismo dos concellos viciños. A proposta inicial trata de xuntar os concellos de Rubiá, O Barco de Valdeorras, Carballeda, A Veiga, Vilamartín, A Rúa, O Bolo, Manzaneda, Larouco, Petín, San Xoán do Río, A Pobra de Trives e Chandreixa de Queixa. Para a adhesión a este Consorcio precisa a aprobación, por maioría cualificada, dos seus respectivos plenos. E algúns concellos aínda non conseguiron esa maioría especial. 



PROBLEMAS NO CONSORCIO TURÍSTICO DE VALDEORRAS. 

 A oposición dalgúns concellos á dita integración vén da man de que queren a inclusión noutras zonas viciñas, caso da Ribeira Sacra. Esta é a proposta de San Xoán do Río ou a Pobra de Trives. Pero tamén hai resistencia en demanda do seu recoñecemento territorial, tradicional e propio, pois desexan que se admitan os nomes das bisbarras de Trives e Manzaneda, como os chamados Xeodestinos. É dicir, non é doado reunir nun consorcio unha rexión tan ampla e variada, Valdeorras, O Bolo, Trives e Manzaneda, para atopar un nome territorial que lles identifique turísticamente. Ademais, uns concellos queren promocionar o viño e mailo botelo na súa restauración, caso de Valdeorras, e outros a montaña, en Trives, Manzaneda e Chandreixa de Queixa. Agardemos que finalmente consigan o necesario consenso turístico para este territorio periférico e illado. Este Consorcio pode ser o xérmolo dun mellor futuro de unión identitaria.



Algo semellante aconteceu durante certo tempo na rexión do Bierzo. O noso territorio tamén amosa moita variedade cultural, xeográfica e turística. Popularmente  temos as zonas oeste, galegueira, a leste máis leonesa ou a norteña astur. Pero, por mor do Consello Comarcal do Bierzo, acadouse a necesaria unión. Agora a promoción turística se fai a través do Patronato de Turismo do Bierzo, dependente do dito Consello Comarcal. Esta integración berciana evita que Ponferrada faga unha promoción independente nas feiras turísticas, como así acontecerá hai tempo. A oferta turística unitaria do Bierzo, a través do Consello Comarcla, ten sido un acerto para a nosa promoción exterior. Porque os visitantes xa identifican O Bierzo dun xeito claro e independente doutras comarcas de León ou Castela no noroeste peninsular. 


INTUR 2013. A PERDA DA IDENTIDADE BERCIANA.

Os problemas económicos internos do Consello Comarcal e tamén certas actitudes políticas erradas provocaron que hogano a presenza do Bierzo na Feira do Turismo Interior de Valladolid non teña sido a esperada. Ata agora o Consello Comarcal tivo o seu propio espazo promocional no recinto correspondente á Junta de Castela e León nas feiras de Intur e Fitur de Madrid. Pero agora a presidencia do ente berciano tomou a decisión de participar dentro do espazo do Consorcio provincial de León. 



Acudimos a Intur de novo e procuramos o espazo turístico do Bierzo. Toda unha grande decepción ver no recuncho un pequeño mostrador promocional da nosa terra. Folletos antigos xa, nada de renovación, do Mundial de Ciclismo nada de nada, ningún cartelón con imaxes da nosa paisaxe sen igual, non música ambiental nosa, etc. Todo de branco, no recuncho asignado polo Consorcio provincial de León. Temos o mesmo espazo que Astorga, La Bañeza e demais comarcas leonesas, cando para nada somos o mesmo. Ningunha referencia ao Consello Comarcal do Bierzo porque quen prima é León. Sen máis.



Visto o visto, visitamos o espazo promocional de Galiza. Paga a pena velo. Xa non hai mostradores por provincias, ao contrario que a centralista Junta de Castela e León. Referencias turística ao interior, cidades, camiños de Santiago, medio natural, etc. Hai máis salientamos o tema dos chamados Xeodestinos, a saber, zonas turística de Galiza. Un total de 18 Xeodestinos, de onde destacamos Ancares-Courel, xuntas as dúas comarcas, A Ribeira Sacra e Manzaneda-Trevinca que inclúe Valdeorras e mailo Bolo. Cremos que cos Xeodestinos se superan os vellos lindeiros provinciais que pouco achegan por caducos. Mentres tanto, en Castela e León seguimos coa típica promoción provincial con forzados consorcios territoriais desta tipoloxía que anulan, como temos visto, alternativas promocionais como o noso Patronato turístico do Bierzo.

O BIERZO, novembro de 2013.
WWW.OBIERZOCEIBE.BLOGSPOT.COM
http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre
www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

lunes, noviembre 25, 2013

DRAGONTE 2013: DRAGOMÁN E ROMARÍA DA VIRXE DO CARME.

DRAGONTE 2013: DRAGOMÁN E ROMARÍA DO CARME,

Por Xabier Lago Mestre.
falaceibe@yahoo.es

CARA A CARREIRA DE DRAGOMÁN.


Por primeira vez acudimos á festa deportiva do chamado Dragomán. Trátase dunha carreira deportiva que se celebra a fines de novembro entre as localidades de Vilafranca e Dragonte. Chegamos á vila do Burbia dende a cidade de Ponferrada montados nas nosas bicis. Unha longa ringleira de autos anuncia a presenza de moitos deportistas de fóra. No Castelo dos antigos marqueses ten lugar a concentración de todos e todas. Na entrada do Castelo hai reparto de balde de quentiños cafés e pastas de chocolate. Dende logo queeste líquido vén moi ben para atemperar a friaxe da xeada mañaneira. 



Áparte da Dragomán, outra razón da nosa chegada a Vilafranca é que podemos entrar no Castelo vello. Ninguén de todos nós coñece o seu interior. Así, cámara en man por fin penetramos no patio de armas. Coméntanos que os propietarios só permiten a entrada durante as festas patronais do Cristo e no día da Dragomán. Así pois, temos moita emoción por poder penetrar na fortaleza señorial. Para recordar este fito histórico, facemos un video mentres alzamos a vista para os seus altos muros. Por desgracia, só unha cuarta parte do recinto está restaurado. Dende logo que necesitaría moitos cartos para recuperar dignamente este principal monumento de Vilafranca. Oxalá poidamos velo en todo o su esplendor nun futuro.

A PRIMEIRA CARREIRA DE ANDARÍNS.

A carreira comeza para os chamados andaríns, segundo anuncian a ruidosa foguetería. Mentres as familias baixan para a ribeira, entre pais, mais e fillos, o resto de corredores queda calentando unha hora máis. Nós subimos cos andaríns a primeiras costas de Dragonte. Este primeiro tramo é o máis dificultoso para todos e todas. O noso lento camiñar permite desfrutar da formidable paisaxe, tanto do val coma da ribeira do regueiro San Xoán. No máis alto temos o cerro da Anguía cos seus 710 metros de altitude. A partires de eiquí a suba é un chisco máis doada. Nosoutros seguimos a mirar para o fondo do val, cheo de arboredo de folla caduca. A seguir os primeiros soutos en pendente. De seguro que tanta castaña berciana foi ben aproveitada polos viciños nos magostos. 



Soan de lonxe as bombas da foguetería. Son parte do anuncio da saída dos corredores maiores. De seguro que en pouco tempo baixaran dende o parque da Alameda para o viaducto do Burbia. Agardamos que a segunda carreira nos dea tempo para chegar antes que eles a Dragonte. Pero non é así, por mor do noso lento camiñar e moito parolar, pasado o desvío para o barrio de abaixo de Dragonte, sentimos detrás os autos que anuncian a chegada dos campións. Sacamos a nosa bandeira berciana para saudalos e darlles folgos aos primeiros. 



Non temos máis tempo, damos media volta pois temos que voltar para Ponferrada. Na capital do Bierzo agárdannos os novos irmaos da Coruña. Pola tarde xogamos os da Deportiva cos do Deportivo no Toralín. Hai que chegar a tempo para o xantar o bocata de terneira berciana coas nosas peñas ponferradinas. Mentres baixamos saudamos e animamos aos componentes da ringleira de corredores. Algúns deles suben disfrazados e outros case que sen forzas. Dá gusto baixar en bici a terrible costa de Dragonte. Comentamos de voltar para o vindeiro ano.

A ROMARÍA DA VIRXE DO CARME DE DRAGONTE.


Sempre foron moitos os familiares de Vilafranca que nos louvaron esta romaría do Carmen de Dragonte. Pois nada este verán, polo mes de agosto, acudimos por primeira vez aos ditos actos relixiosos. Coas nosas bicis subimos para Dragonte, a hora temprana porque sabíamos da calor do medio día. Aínda así a calor foi de xustiza nese mediado de agosto.


Antes de entrar en Dragonte puidemos beber auga fresca da fonte veciñal. Cando chegamos á igrexa a misa xa comezara. A ateigada celebración atendeu o homilía do cura. O cal dixo que levaba toda a maña recibindo a romeiros de todas partes da contorna. Así nomeou a Moral de Valcarce, Corrais, e máis aló, de Barxas, tamén de San Fiz de Seo, Vilagroi, o máis ao sul, Meledena e Os Maxos.  Moitos destes romeriros xa non están nesta misa, pois xa regresaron con tempo ás súas localidades de orixe. Incluso hai exemplos de emigrantes bercianos que retornan polo verán. Os seus familiares, fillos e netos, falan outran linguas estranxeiras. 



Por fin chega a hora da saída da virxe en romaría. A verdade é que fai un percorrido moi curto porque só dá a volta á súa pequena igrexa. Un chisco defraudamos sí quedamos por este último feito relixioso. A xunta veciñal aproveita a ocasión para facer caixa coa posta dun bar na praza. A xente dinos que a romaría xa non é o que foi porque a relixiosidade decae dende anos. En décadas do século XX chegaban xentes incluso de Galiza na procura das milagres da Virxe do Carme. Supoñermos que agora a xente xa non cre coma antes tampouco. De tódolos xeitos paga a pena subir para Dragonte porque as súas paraxes son formidables.  Nosoutros dende logo que voltaremos.



O Bierzo, novembro de 2013.
www.obierzoceibe.blogspot.com


http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

jueves, noviembre 21, 2013

PROTECCIÓN DOS SOUTOS VECIÑAIS NO BIERZO (2ª PARTE).

FORMAS DE PROTECCIÓN DOS SOUTOS POLAS XUNTAS VECIÑAIS.

por Xabier Lago Mestre.
falaceibe@yahoo.es

Veremos a seguir como se protexen os soutos por parte das xuntas veciñais, segundo queda de manifesto nas súas ordenanzas concellís. 

Nas ordenanzas sobre castañis de San Xoán de Palozas (1684), na antiga meirindade de Cornatelo, regulaméntase polo miúdo a prohibición das cortas, "hordenaron que ninguno sea osado a cortar arboles del concejo que sea fructifera de qualquier genero que sea devaxo de pena de un miedro de vino, y ademas el arbol queda para el concejo y por cada pie de arbol que cortare tiene que plantar otros dos, pena de doce cañadas de vino (...)".

Outro tanto acontece no dito San Xoán de Palozas coas pequenas cortas de gallas, "que ninguno sea osado a cortar de caña en dichos castañales i otros arboles para leña, ni rramallo pena de que por cada deixe sea executado por la primera vez en dos cañadas de vino y por las demas veces a al alvedrio del dicho reximiento y concejo (...)".



Recollemos de novo as ordenanzas do concello de Noceda para ler que "Y que ningún vecino sea osado a cortar ningun arbol fructifero de los plantados o que se plantares, sin licencia del Procurador de cuyo barrio fuere, y cortado que se ha de plantar otro junto al sitio donde se cortare, y no plantandose pague de pena media cantara de vino para cuyo barrio fuere y puesta a la costa o plantar otra (...)".  Quen corte unha árbore precisa autorización do Procurador de cada barrio, e quen non o fixese así será obrigado a plantar de novo ou multado. 

A protección dos soutos realízase tamén coa prohibición da entrada dos animais. Nas ordenanzas do concello de Castropodame vixílase a presenza dos bois, "28. Item ordenamos y mandamos que no entren en los sotos del concejo ningún buey que no se trabaje con él (...)".

Mírase moito pola delimitación das unidades agrogandeiras. Co establecemento de lindeiros protéxense mellor as terras concellís fronte ás privadas, por exemplo das cortas, rozamentos ou pastos indiscriminados. As ordenanzas de Lusio, do ano 1722, indican "como tambien el que no se corte ni arranque en la dehesa que llaman M. e que determina por arriba con can. y rodera concejil, por abajo con soto concejil, por un lado con barbecho y por el otro con soto particular (...)". Además de regulamentar o tema dos gandos, "y también ordenaron que cualquiera que con sus ganados y en otra manera rompiese los cotados, pague por cada vez una cañada de vino (...)".



Outro problema para as xuntas veciñais bercianas é o que se refire ao tema dos desfollaxes nos soutos. Nas ordenanzas de Cabarcos (ano 1740) "ordenaron y acordaron que ninguna persona pase a deshojar y cortar cañas de los castaños y más arboles ajenos pena de los daños y de una cañada de vino por cada vez (...)".

Nas ordenanzas de Ozuela e Orbanallo son moi completas nestes temas que tocamos. Respecto ao perigo dos animais nos soutos, neste caso dos porcos, "en el tiempo de la fruta, ningún vecino eche sus puercos fuera hasta el sol salir so pena de dos cañadas de vino, si de noche fuere hallado debajo del arbol pague cuatro cañadas aplicadas para el dicho concejo, y sea parte para le acusar cualquier vecino de dicho lugar (...)".

ESCUDO DO CONCELLO BERCIANO 
DE PÁRAMO DO SIL.


Seguimos en Ozuela e Orbanallo para comentar da persecución que hai sobre os que collen froitas de noite, sen a vixilancia debida, "item que ningún vecino ande de noche cogiendo fruta, so pena de una cantara de vino para el concejo (...)". Por último, para os que varean en arbores alleos, "que ningún vecino ande con vara ni trocho en arbol ajeno, so pena de dos cañadas de vino para el concejo (...)".

E a mesma política concellil emprégase nas comarcas viciñas. Nas Omañas, concretamente nas ordenanzas de Vega de Magaz (ano 1847), prescríbese que "mandamos que el que cortare, descepe, arranque o descortece algún arbol del plantio o del monte coto del concejo sea de la cuantia que fuese se juzgara el resarcimiento de daños con arrreglo a la ordenanza (...)".

DIVERSAS DIVISIÓIS DAS PROPIEDADES SOUTEIRAS.


Temos visto como a meirande parte dos soutos están en montes comunais (dereito de propiedade do chan) e que son as xuntas veciñais quen regulamenta os seus usos. Pero os castiñeiros poden ser de propiedade particular, xa vimos como eran os propios vicipos quen os plantaba e sacaba deles a produción froiteira, madeira, leñas ou follaxe.  Logo hai un dereito de vo sobre a arbore para o viciño propietario do castiñeiro. Tamén pode haber outro dereito de superficie do que derivan os pastos de herbas, rastroxeiras ou sembradíos.



Para a explotación concreta dos soutos de castaños, nalgúns deles dividíanse internamente o seu arboredo na xeira da recoleción. Así sabemos que en San Xoán de Palozas, na merrindade de Cornatelo, a través das súas ordenanzas antigas, que "hordenaron que si sucediere soltar las castañas de dichos castañeles por concejo vaian a coxerlas de cada casa dos personas y no mas, y si los castañales se rrepartieran por quiñones, todos los que coxieren dichas castañas las vareen de manera que no hagan daño a dichas castañales quebrandolas o desgromandolas, pena de seis cañadas de vino cada uno que lo hiciere (...)".  É dicir, regúlase a presencia de apañadores, dous por cada casa, para reducir os conflitos entre eles. Igualmente repártense as zonas de recollida ou quiñóis. Sabemos que na comarca do Courel estas delimitacióis territoriais se chaman Adras.

O Bierzo, novembro de 2013.
www.obierzoceibe.blogspot.com


http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

viernes, noviembre 15, 2013

AS XUNTAS VECIÑAIS DOS ANCARES BERCIANOS.

OS ANCARES BERCIANOS E MAILAS SÚAS XUNTAS VECIÑAIS,

Por Xabier Lago Mestre.
falaceibe@yahoo.es

Nos tempos outonais presta máis visitar o amplo territorio dos chamados Ancares bercianos na procura da súa fermosura. O primeiro comentar que o pequeno val de Ancares estendeu a súa denominación a un amplo espazo que abrangue hoxe a Reserva Rexional de Caza, polas antigas xurisdicións da Somoza e Fornela. Dito isto, cando viaxamos polas súas estreitas estradas atopamos interesantes pobos. Convén que valoremos máis estes asentamentos segundo os seus valores diversos, sexan paisaxísticos, arquitectónicos ou históricos. Cando entramos nos seus rueiros case que non atopamos poboación pero o certo é que teñen moito que amosarnos respecto da súa organización social e política. 



Referímonos á actividade das súas xuntas veciñais. Cada pobo ou barrio tiña dende tempos medievais unha organización política propia, concretada nos concellos. Estes deben ser diferenciados dos actuais concellos municipais. A través do concello rural os vecinos gobernaban a súa vida social, relixiosa, política e agrogandeira. Así por exemplo, fixaban as quendas de rego, as veceiras gandeiras, as sortes para a recollida de leña, follaxe e madeira, as searas ou rozadas nos montes comunais, a coutas nos soutos para o apaño e rebusca das castañas, as facendeiras para o arranxo de bens públicos (pontes, carreiros, igrexas…), as rogativas e romarías, arranxaban as igrexas e capelas, entre outras tarefas máis.

RESISTENCIAS DAS XUNTAS VECIÑAIS.

Cremos de interese profundar no peculiar activismo das nosas xuntas veciñais como medio para valorizalas nestes tempos actuais de tantas ameazas para elas. Porque hai que sentirse orgulloso da súa existencia e para logralo recorremos á súa descoñecida historia. Ímonos á Idade Media para atopar o mosteiro de Santo Andrés de Espiñareda que executaba o  poder sobre os seus vasalos. Pero éstes non sempre soportaron os inxustos mandatos señoriais. Así aconteceu cando os “vecinos e procuradores de los concejos de los lugares de Santa María de Tombrio e de Santa Maryna de Ribadesyl e del concejo de lugar de Lillo (…)” se rebelaron contra o dito mosteiro. Os ditos concellos xuntos acudiron ante a xustiza real, cuxa investigación fixo o corrixidor de Ponferrada no ano 1504, para protestar polos abusos nos dereitos señoriais (serventías, xantares, luitosa…). E, por suposto, de tal unión veciñal algo ao seu favor conseguiron. 



Noutra ocasión, agora no ano 1694, os pobos da meirindiade da Somoza, dependente da Colexiata de Vilafranca do Bierzo, tiveron que unirse contra as intencións dos corrixidores da vila do Burbia e de Ponferrada de incluílos nos chamados repartimentos do uno por cento para gastos das campañas guerreiras e servizos militares da época. As xuntas veciñais alegaban estar exentos por privilexio real da obriga de contribuír baseándose en que todos eran fidalgos. Porque as persoas incluídas no estamento fidalgo estaban exentas do pago de impostos reais. Por iso os pobos da Somoza tiñan por costume non deixar aveciñarse neles a persoas non fidalgas, para seguir mantendo os seus privilexios comentados. Por suposto, as xuntas veciñais saíronse coa súa exención, polo menos ata a revolución liberal do século XIX.

DEFENSA DOS SEUS BENS COMUNAIS.

A revolución liberal e constitucional do século XIX trouxo novidades para os labregos ancareses. Referímonos á supresión do réxime señorial e tamén ás desamortizacións. O ministro Madoz tratou de eliminar as chamadas mans mortas, é dicir, propiedades da Igrexa (mosteiros, confrarías, beneficios…). A desamortización trataba de vender eses bens, ao mellor comprador, para financiar a Facenda do Estado. O problema era que moitas desas terras tiñan un aproveitamento comunal a cambio dunha baixa renda (foro, censo…), e cos cambios legais terían un novo propietario que esixiría unha renda maior polo seu aproveitamento. Por suposto as xuntas veciñais protestaron contra estas medidas cando non redimiron vellos foros e cernsos sobre os considerados como os seus antigos bens comunais.    

   

Durante o réxime franquista as xuntas veciñais tiveron que loitar polo mantemento dos seus bens comunais. Este foi o caso dos seus montes que lles servían para os pastos dos seus gandos ou para coller madeira, ramaxe ou follaxe. Todo este aproveitamento agrogandeiro servía de complemento para a economía labrega de subsistencia. Pois ben, o Patrimonio Forestal Español decidíu apropiarse dos montes para facer repoboacións de piñeiros. Os pobos bercianos protestaron polas expropiacións ou os consorcios obrigatorios, casos de Perexe (1946), Páramo do Sil (1955), Candín (1956), A Veiga de Espiñareda ou Sésamo (1957). As protestas veciñais aproveitaron os procedementos legais e xudiciais, pero tamén as mobilizacións ou actuacións violentas como foron os fogos forestais.

ADMINISTRACIÓN DOS BENS COLECTIVOS.

Os numerosos bens comunais das xuntas veciñais bercianas tamén serviron para conseguir os servizos públicos que os concellos municipais non ofrecían nos seus pobos. Lembramos o caso de Burbia. Este pobo vendeu a madeira do seu monte Vilouso, case que 50.000 m3, na metade do século XX, para facer travesas do ferrocarril e outros usos afíns. A súa xunta veciñal conseguíu así cartos para construír a súa fábrica de luz. Posteriormente, houbo unha segunda tala no monte A Morteira, nesta ocasión para acadar a subministración eléctrica. E aínda unha terceira tala, na década de 1960, para erguer a escola e acadar a traída de augas. Esta dinámica desforestadora foi empregada polo resto de pobos para obter  diñeiros cos que financiar os seus servizos públicos. E nos séculos anteriores fíxose o mesmo para pagar os numerosos tributos señoriais, reais ou estatais.  



Neste tempo actual as xuntas veciñais dos pobos bercianos están ameazadas de novo cos intentos políticos de reformar a lexislación do réxime local estatal. Hai un perigo certo de supresión das xuntas veciñais que non presenten as súas contas anuais, en tempo e forma, ou de apropiación dos seus bens comunais por parte dos concellos municipais para saldar as súas débedas presupostarias. Non é xusto que os bens colectivos dos pobos teñan que servir para financiar unha débeda financeira xerada polo concello municipal por mor da súa mala xestión administrativa. Nesta problemática económica e política os pobos e mailas xuntas veciñais non teñen ningunha culpa. Se os pobos perden o seu patrimonio comunal quedarán xa sen recursos que les sirvan para basear un posible desenvolvemento económico futuro.

O Bierzo, novembro de 2013.
www.obierzoceibe.blogspot.com
http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

A BURLA NEGRA, NUNCA MÁIS.


A BURLA NEGRA, NUNCA MÁIS,
 POR MANUEL GONZÁLEZ PRIETO.


RECORDEMOS.........................................................................................................
Recordemos ...
 “Once anos atrás, un día 13 de novembro do ano 2002, un petroleiro accidenta fronte a Costa da Morte. Un dos desastres de maior impacto ambiental nas costas galegas.Unha catástrofe con nefastos resultados”
Recordemos ...
“Unha marea de xente que de forma voluntaria e altruísta unida pola conciencia social e ambiental traballaron a reo para a limpeza dos residuos contaminantes”
Recordemos ...
“O descoñecemento, a ausencia de resposta institucional, a incompetencia, a ausencia na toma de decisións durante o desastre e nos días inmediatos ao mesmo, a escasa coordinación dos equipos de limpeza, os escasos medios facilitados á cidadanía para levar a cabo a recollida de residuos, a mercantilización das conciencias dos mariñeiros e mariñeiras,...
Recordemos ...
“ A manipulación informativa que portavoces e dirixentes varios fixeron da catástrofe. Frases como “esos pequeños hilitos” seguen estando  a día de hoxe moi presentes entre os nosos recordos”
Recordemos ...
 Non foi o único petroleiro  accidentado nas nosas costas . Lembremos o  Urquiola, Mar Egeo,..
Recordemos ...
“A día de hoxe outros existen outros proxectos/atentados,  amparados polo goberno, considerados ameazas polos cidadáns e cidadás galegas. Refírome ao Proxecto  de Megaminería.
Recordemos ...
“Que o pobo galego manifestouse ao respecto do proxecto e berrou ao unísono na cidade de Compostela cun rotundo “NON ao proxecto de Megaminería” e cun rotundo  “NON a mina de Corcoesto”.
Recordemos ...
O fallo do Tribunal  responsable do xuízo polo coñecido como “Caso do Prestige”, do día 13 de novembro do ano 2013 coma unha irresponsabilidade, amparada polo cuarto poder denominado “Xudicial”.
Recordemos ....
“Si hai algo de positivo en todo isto foi a toma de conciencia de un pobo unido cun único propósito, salvar a nosa terra e defendela”

É por iso que hoxe berramos todas xuntas:
“Nunca Máis a irresponsabilidade política na xestión de catástrofes medioambientais”
“Nunca Máis a mentira dun suposto proceso xudicial sen asunción de responsabilidades”
“Nunca Máis a burla que no día 13 de novembro do ano 2013 galegas e galegos interpretamos resultado do fallo no xuízo Prestige (por chamarlle dalgunha maneira). Mellor empreguemos a palabra pantomina, espectáculo circense, ou ... . “

A BURLA NEGRA
NUNCA MÁIS!


http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

miércoles, noviembre 13, 2013

OS SOUTOS NA REXIÓN DO BIERZO

OS SOUTOS DE CASTAÑEIROS NA REXIÓN DO BIERZO.VISIÓNS XURÍDICA E HISTÓRICA (1ª PARTE).

Por Xabier Lago Mestre.
falaceibe@yahoo.es

Todos sabemos dos valores dos nosos soutos de castiñeiros. Salientamos os aspectos referidos á economía (produción de castañas), a ecoloxía peculiar deste medio natural (zooloxía, botánica…), a proteción da paisaxe, a micoloxía, a madeira ou o outros temas paralelos de tipo etnolóxico (obxectos caseiros, arquitectura, fabricación de carros, útiles de labranza…). Pero neste traballo imos analizar certos temas xurídicos relacionados cos soutos bercianos (a propiedade comunal e maila protección dos soutos ) e tamén históricos segundo a información obtida a través das ordenanzas veciñais do século XVIII. Tamén analizaremos os aspectos concretos da explotación dos soutos comunais (a couta, rebusco...).

OS SOUTOS COMUNAIS.

A meirande parte dos pobos bercianos teñen grande cantidade de terras comunais. A través da historia os pobos conseguiron a propiedade colectiva do seu término. E isto foi así a pesares dos intentos de apropiación polos señores feudais, das sucesivas desamortizacióis do século XIX ou das expropiacióis do Patrimonio Forestal do réxime franquista. Porque, a pesar de tranto atranco, no fondo a veciñanza sempre entedeu que a terra para quen a traballa. 

Partindo de que moitos dos montes bercianos son de propiedade comunal atopamos que moitos deles teñen importantes concentraciois de arboredo, casos das carballeiras, morteiras, chopeiras ou soutos de castaños. Hai pois una especialización dos espazos vexetais segundo os intereses das comunidades veciñais.



No caso dos soutos de castiñeiros, a xunta veciñal determina a súa explotación segundo comprobamos nas ordenanzas concellís, na bibliografía consultada ou a través da comunicación directa cos afectados. Deste xeito comprobamos o interese histórico das xuntas veciñais polas repoboacións dos arboredos e pola boa conservación dos soutos bercianos.

PLANTACIÓN DE ARBOREDO EN TERRAS CONCELLÍS.

Traemos eiquí algunhas referecias documentais a este interese das xuntas veciñais polos seus arboredos. O primeiro, as forzadas plantacióis. Nas ordenanzas sobre castañais, de San Xoán de Palozas, na merindade de Cornatelo, lemos que “hordenaron que cada un año por concejo cada vecino así casados como viudos i mozos solteros viviendo a fogar debido plante en las heras de concexil cada uno su árbol, que sea fructífera cerrada y rrodiada muy bien en todo alrededor de zarzas y escambrones de manera que el ganado no pueda llegar a comerlos, pena de quatro cañadas de vino (…)” (año 1743).

Isto mesmo acontece unas comarcas veciñas, caso da Omaña. Así, nas ordenanzas do concello de Montrondo (ano 1758), no seu artigo 34 amosa que “declararon también ser costumbre que cada vecino plante todos los años en el mes de marzo o abril seis árboles frutales o no, y estos los pueda poner en campo del concejo o heredad suya no ocupando paso público,  bien estacados y espinados y el que hiciese lo contrario incurra en pena de quinientos maravedíes para el concejo (…)”. Neste exemplo, concrétase máis, o tempo de plantacióis, as condicióis desta, así como as multas pecuniarias que non vinais.



Outro exemplo berciano é o que aconteceu en Noceda. Nas súas ordenanzas do ano 1758 atopamos que "ordenamos y mandamos que de aquí adelante y para siempre jamás tengan obligación todos los vecinos cada año de plantar cuatro árboles fructiferos, en tierra concejil (...)". 

Pola outra parte, o concello omañés de Cirujales teima no mesmo, “ordenamos que por la conveniencia que tiene a todo el común que haya árboles frutales y no frutales puedan plantarse en los términos de este lugar en los campos concejiles, y el que lo ejecutase se pueda aprovechar de su utilidad y producto según reales resoluciones (…)”. É dicir, quen plante unha  árbore pode aproveitarse dos seus produtos (froitos, ramaxe, madeira, folla…).




Non podemos esquecer que a lexislación real da época tamén fomentou as plantacióis. Unha Real Cédula de 14 de setembro de 1752, no seu capítulo 19, ordena aos alcaldes pedáneos dos pobos que “han de remitir a los corregidores de la capital todos los años testimonios verídicos, no solo de todo cuanto adelantaren y mejorasen los montes, sino los que de nuevo se criasen y plantasen; explicitando claramente y distintamente sin engaño ni artificio el número de vecinos de cada pueblo, el de los árboles, y sus sitios, el de lso que se limpien, quien (…) con expresión de sus nombres propios, y de la tierra que ocupen cada uno de ellos (…)”.

O Bierzo, novembro de 2013.
www.obierzoceibe.blogspot.com
http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

viernes, noviembre 08, 2013

A VIAXE OUTONAL AO VICIÑO CHAVES.

A VIAXE OUTONAL A CHAVES, 

por Xabier Lago Mestre.
falaceibe@yahoo.es

Agardamos a chegada do bus na parada da praza de Lazúrtegui. Achégase unha parella. Espetámoslle se agardan para Chaves. Efectivamente tamén viaxan para Portugal. De seguido chega o transporte que vén da comarca de Bembibre. Vira para o barrio de Flores do Sil, onde suben mulleres maiores moi ledas. Despois para Catroventos, para unha nova recollida de viaxeiros. Ainda de noite, porque non amence antes das oito, tomamos o desvío para a autoestrada a Galiza. Néboas na chaira berciana mentres o bus avanza para Valdeorras. 

Tras entrar no túnel de Covas estamos na viciña e irmá Comunidade Autónoma. Seguimos o curso do río Sil na Veiga de Cascallá, despois O Barco, Vilamartín, ata chegar á Rúa e Petín. Eiquí atravesamos o dito río e collemos a estrada 536, para as aldeas de Freixido e Porto Mourisco. Pola C-533 subimos pola bisbarra do Bolo que amosa un bo firme asfáltico, o que facilita a longa viaxe nosa.




POLAS TERRAS DO BOLO.

Mentres o bus agatuña a montaña, desfrutamos dos vales de  Bibei, á dereita, e do rio Xares, co encoro de Prada, á esquerda. Por fin chegamos ao alto do Covelo, cos seus 1052 metros de altitude. Agora para baixo, mentres nos acompaña o grande encoro do Vao, do dito río Bibei. Un pouco máis aló, Viana do Bolo co seu Castelo medieval. Foi o rei Fernando Ii quen reedificou a fortaleza en 1180. Estas terras foron señorío dos Pimentel, condes de Benavente, que loitaron contra o conde de Lemos polo dominio da rexión do Bierzo a fines do século XV.

BANDEIRA DA CIDADE DE CHAVES


  Deixamos esta vila señorial para nos dirixir cara á Gudiña. Antes da chegada lemos no cartelo a referencia á aldea galega de Bembibre, que nos lembra a nosa vila mineira e berciana. Xa na Gudiña, importante vila polas súas comunicacióis, ferroviarias e de estradas, hai parada para estirar as pernas e tomar con cafeíño quente. Moitos autobuses de lugares moi distantes tamén agardan, así como un destacamento de vehículos do Ministerio de Defensa. 



Tras repoñer forzas e facer amigos na parada xa que o bus non sempre permite a conversa co resto de viaxeiros reiniciamos a estrada. Agora cara a comarca de Verín, pola autoestrada Rías Baixas, A-52. Atravesamos o alto de Erosa (895 m.), despois o concello de Riós e, de contado, o alto de Fumaces, cos seus 855 metros. Máis adiante xa vemos a vila de Verín, co seu Castelo de Monterrei. Non entramos na vila porque tomamos a N-532 para Portugal. Xa hai ganas de chegar a Chaves, fin do camín. A entrada no estado viciño non achega nada novo, porque semella moito coas terras galaicas. As vivendas, a paisaxe, o clima e demais. 

CHEGOU O TEMPO DAS MERCADORÍAS.

Arrodeamos a cidade de Chaves na procura do almacén Europa. Este é o obxectivo de moitos dos viaxeiros. Tras baixar do bus, todos para dentro, na busca das mercadorías. Roupa variada sen moita calidade. Teñen máis aceptación as sabas e mailas toallas de algodón que rebosan nos carriños. Seguimos polos corredores, atopamos a estantería de santos relixiosos, nada para nós, dirixímonos para os viños de Portugal, onde mercamos botellas de agasallo. Moita menaxe de couciña, como nos chineses. En fin, sóbranos tempo, imos para fóra. Pero temos que agardar moito polo resto de viaxeiros que non rematan de mercar as súas mercadorías. As moitas bolsas de plástico teñen todas o nome dos seus propietarios con roturador para evitar perdas e confusióis, coma noutras ocasióis acontecerá.



Xa estamos todos no bus, case ás dúas da tarde. Agora para o xantar, que xa hai fame. Nas aforas da cidade atópase o restaurante. As mesas xa están agardando aos comensais. O primeiro as fritaxes e lonchas de xamón que nos lembran os bos sabores dos porcos de Guijuelo. O segundo prato é o rei Bacallau. No seu punto feito polos máis expertos cociñeiros portugueses. Na mesa parolamos cunha parella de Bembibre que presume das súas viaxes a Portugal, de norte ao sul, anímannos a participar nas futuras viaxes. Chega a hora dos postres, o restaurante non reparte polas mesas e os lambóns atacan a única mesa coas fontes de flan, macedonia, tarta… quen antes chega máis colle. Os últimos non catan nada, hai protestas. 



POUCO TEMPO PARA A VISITA CULTURAL DE CHAVES.

Despois do xantar, todos para o bus de novo. Agora lévannos para unha grande superficie comercial das aforas para mercar bacallau. Non é o noso obxectivo. Visitamos a sección de libraría e alí collemos un diccionario de Portugués, o noso irmao lingüístico. De novo a xente tarda en mercar de todo, a espera serve para facer amizades entre os viaxeiros. Por fin entramos na cidade, non sen problemas para atopar aparcadoiro. E iso que non estamos nas festas patronais dos Santos, que serán días despois.



Agatuñamos a vila vella de Chaves. Na procura do seu Castelo perdémonos entre o seu fermoso rueiro. A praza da Camara Municipal ben merece unhas fotos, cos seus  edificiois señoriais. Máis aló a torre de Menagem, arrodeado de canóns e alta muralla. A vista da contorna paga a pena, inesquecible. Outros monumentos salientables son as igrejas de Santa María Maior e maila da Misericordia, así como o paço dos Duques de Bragança. Damos marcha para atrás na procura da ponte romana. Mestres baixamos vemos a grande actividade comercial das rúas principais. O río Tamega pasa con forza por debaixo dos arcos da ponte. O seu paseo fluvial non ten igual co abondoso arboredo. 



O tempo pasa rápido mentres camiñamos polo rueiro de Chaves. Comprobamos que nos bares hai un grande seguimento do partido de liga entre o Barcelona e o Real Madrid. Non sabería dicir quen ten máis siareiros. Os viaxeiros van chegando cara o bus. A meirande parte deles amosan cansancio e tristura pola derrota do Madrid. O bus avanza rápido dentro da noite pechada. Dentro dunhas horas estaremos xa de novo no Bierzo. Mentres chegamos, lembramos a mestura de tantas experiencias compartidas, novas amizades e as fermosas imaxes fixas da cidade de Chaves que ben merece unha nova viaxe.

O Bierzo, outubre de 2013.
WWW.OBIERZOCEIBE.BLOGSPOT.COM
http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es